Nog dit jaar protocol gegevensdeling voor gemeenten

‘Legalisering van harddrugs is geen optie’, maakte minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus gisteren al vrij snel duidelijk tegenover Kamerleden die naar mogelijkheden voor een onderzoek naar die aanpak vroegen. Het debat in de Tweede Kamer naar aanleiding van het rapport-Tops ging vooral over hoe ondermijning effectief kan worden bestreden. Een protocol voor gemeenten over de bestaande mogelijkheden om gegevens te delen wordt nog dit jaar verstuurd.

Gemiste kans
Een gemiste kans, noemde SP-Kamerlid Michiel van Nispen, het feit dat volgens Grapperhaus niet eens kan worden nagedacht over een verstandiger drugsbeleid door mogelijkheden van legalisering te onderzoeken. ‘We zouden het afvoerputje voor de productie, handel en doorvoer van harddrugs worden’, aldus Grapperhaus. Onder zijn ministerschap is legalisering niet aan de orde. Hoe effectief is de ‘war on drugs’ dan geweest?, wil GL-Kamerlid Niels van den Berge van de minister weten. Maar Grapperhaus waagt zich niet aan uitspraken over het waarom van het verbod op harddrugs. ‘Daar beslist uiteindelijk de samenleving over.’

Geen 'war on drugs'
De gedachte aan de ‘war on drugs’ wijst Grapperhaus af. Dat is meer Amerikaans beleid. ‘Nederland heeft een zeer humaan en ontfermend beleid voor de mensen die met drugsproblematiek kampen.’ Het gebruik van xtc levert onaanvaardbare risico’s voor de gezondheid op, doceert hij jegens D66-Kamerlid Maarten Groothuizen die zelf denkt dat een deel van de samenleving de strafrechtelijke aanpak niet meer zo ziet zitten.

Drugstesten op het werk
De normatieve discussie tussen liberaal links en de christelijke partijen popt gedurende het debat een aantal keer op. Zo heeft CU-Kamerlid Joel Voordewind het over de ‘dubbelheid van links’. Aan de ene kant ageert ‘links’ tegen vuurwerk en vlees, ‘maar ze zijn dan weer tegen gezondheidswinst op drugs’. Hij vindt dat de overheid een januskop heeft ontwikkeld door enerzijds wietplantages op te rollen en anderzijds zelf wiet te gaan verbouwen. ‘Net als dat de overheid wel drugslabs oprolt, maar ook pillen laat testen.’ Met dat laatste moet de overheid  stoppen, vindt Voordewind. Een punt dat Grapperhaus doorgeeft aan staatssecretaris Blokhuis van VWS. SGP-Kamerlid Roelof Bisschop vraagt de minister zich in dit verband niet alleen in te zetten voor een rookvrije generatie, maar ook voor een drugsvrije generatie. CDA-Kamerlid Chris van Dam oppert dat het voor werkgevers mogelijk moet zijn om drugstesten te houden onder hun personeel. Grapperhaus bekijkt de wettelijke grondslag daarvoor.

Beter informatie delen
Verder vindt Voordewind dat overheden en andere partijen beter informatie moeten kunnen delen. Die oproep is vaker te horen in het debat, zoals bij ‘volkspartijen’ VVD, CDA en PvdA. De laatste wijst op de recente oproep van burgemeesters om hen die mogelijkheid te geven. De VVD wil dat de minister de grenzen van de wet meer moet opzoeken bij het delen van informatie en daarmee pilots gaat doen. Grapperhaus zegt al bezig te zijn met wetgeving om informatie delen over criminaliteit gemakkelijker te maken, maar in navolging van de Raad van State stelt hij dat al heel veel mogelijk is in informatie-uitwisseling. Hij wijst op het RIEC dat veel informatie samenbrengt en dat Bibob belangrijk is voor informatiebronnen. Over drank- en horecavergunningen kunnen politie en justitie al informatie krijgen.

Protocol voor gemeenten
Er kan ook van alles binnen het raamwerk van de AVG, maar niet informatie uitwisselen zonder een beschreven doel. ‘Je kunt alleen die gegevens verwerken die toereikend zijn en noodzakelijk voor het doel waarvoor je ze wilt gebruiken.’ Het ministerie werkt naar de behoefte van gemeenten een schema uit van welke mogelijkheden gemeenten hebben. ‘Een goede onderbouwing is belangrijk. Het moet gemeenten duidelijk maken wat wel en niet kan. Dit jaar is dat protocol voor gemeenten er.’

Ruitenwisser
Fractievoorzitter Henk Krol van 50PLUS geeft het voorbeeld van een bankdirecteur die een briefje onder de ruitenwisser van een burgemeester stopte met de vraag of hij een in zijn ogen verdacht persoon wel een hypotheek moest verstrekken. De volgende dag stond op het briefje onder de ruitenwisser het antwoord van de burgemeester: niet doen. De bewuste persoon kreeg geen hypotheek. ‘Dat moet toch anders kunnen’, aldus Krol. Grapperhaus stelt echter dat hij de grenzen van de wet al opzoekt en bezig is met minister Hoekstra van Financiën om ‘muren te slechten’. ‘Privacy mag nooit het schild zijn voor georganiseerde criminelen. Maar minister Dekker voor Rechtsbescherming en ik hebben ook de plicht om de privacy van goedwillende burgers overeind te houden.’

Structureel ondermijningsfonds
Het debat gaat natuurlijk ook over geld. Het kabinet heeft al eenmalig 100 miljoen vrijgemaakt voor een ondermijningsfonds. Er komt daarnaast een structureel bedrag, oplopend tot 10 miljoen per jaar voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit. ‘Maak het ondermijningsfonds structureel’, vinden bijna alle partijen. De VVD wil eerst een goed beeld hebben van het effect van de eerste 100 miljoen. Volgens Grapperhaus monitort het WODC de ingezette versterking van de aanpak van ondermijning door lerend te evalueren in projecten waar veel geld in gaat. ‘Ook bijsturen is dan mogelijk, want we kunnen tussentijds de bevindingen delen. We hebben de regio’s en landelijke partners verzocht om jaarlijks te rapporteren. Eind deze maand verschijnt de eerste voortgangsrapportage, nog voor de begrotingsbehandeling.' Daarin wordt ook meer duidelijk over een structureel ondermijningsfonds.