Knops: ‘Nog veel te halen in grensregio’s’

Veel grensregio’s worden volgens demissionair staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken nog te vaak beschouwd en behandeld als marginale gebieden. Ten onrechte, zo vindt hij. Er liggen volop kansen. Zaak is wel dat in de komende regeerperiode de vertegenwoordiging van de rijksoverheid in de buurlanden dan effectief en efficiënt moeten worden neergezet.

Knops stelt dat in een brief aan de Tweede Kamer. Daarin blikt hij niet alleen terug op wat er de afgelopen jaren is bereikt op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking, maar geeft de CDA-bewindsman ook aan waar de uitdagingen liggen. ‘Het grensoverschrijdend potentieel wordt nog niet of nog onvoldoende benut’, aldus Knops.

Misverstand
Dat is in zijn ogen niet enkel een gevolg van hardnekkige culturele barrières en onoverbrugbare verschillen in nationale wet- en regelgeving. ‘Het ligt ook aan de wijze waarop in politieke, bestuurlijke en ambtelijke kringen grensregio’s worden bezien. Grensregio’s worden, zo heb ik ervaren, nog te vaak beschouwd en behandeld als letterlijk marginale, aan de rand van het land gelegen gebieden. Het idee dat in Nederland werkgelegenheid en goede toekomstperspectieven zijn samengebald in de Randstad en dat de grensregio voor krimp en leegstand staat, is echter een hardnekkig misverstand’, aldus Knops.

Toegevoegde waarde
Hij wijst daarbij bijvoorbeeld op marktleiders en innovatieve startups die steeds vaker ook uit de grensregio’s komen. Zo is door de fusie van de havens van Gent, Vlissingen en Terneuzen de grensoverschrijdende haven North Sea Port ontstaan. Qua toegevoegde waarde is die volgens Knops de op twee na grootste van Europa. ‘In Noord-Nederland loopt het HEAVENN-project voorop in de productie en inzet van waterstof, en worden de krachten hierop gebundeld met Nedersaksen. In de Euregio Maas-Rijn wordt bij samenwerkende universiteiten en onderzoekscentra in Duitsland, België en Nederland de baanbrekende technologie ontwikkeld van de zogenaamde Einstein Telescoop, voor het detecteren en bestuderen van zwaartekrachtgolven.’

Grote afzetmarkt
Hij pleit daarom voor een zogeheten ontwikkelingsperspectief waarbij beter wordt ingespeeld op de specifieke kenmerken en mogelijkheden van grensregio’s. Op het gebied van duurzame energie, verantwoord waterbeheer en nieuwe productietechnieken zouden bedrijven optimaal kunnen profiteren van de nabijheid van grote afzetmarkten aan de andere kant van de grens, en in de rest van Europa. Zo kan ook de coronacrisis door grensregio’s als een kans worden gezien. In een gedigitaliseerde wereld zijn afstanden met online werken immers goed te overbruggen. ‘Mensen gaan zich afvragen waarom ze in een peperdure, tjokvolle stad willen wonen, zonder ruimte, zonder tuin, met minder schone lucht, terwijl ze in tal van groene regio’s woongenot kunnen kopen voor tonnen minder. Inmiddels is ook in de verhuiscijfers terug te zien dat de gebieden buiten de Randstad aantrekkelijker worden om te wonen.’

Financiële ondersteuning
Knops benadrukt vooral te kijken naar welke kansen grensoverschrijdende samenwerking kan bieden voor de economie en leefbaarheid in gebieden met bevolkingsdaling. Voorwaarde is dan wel dat grensoverschrijdend samenwerken bestuurlijk en ambtelijk – vooral tussen de departementen – steviger wordt verankerd. ‘De vertegenwoordiging van de rijksoverheid in de buurlanden moet effectief en efficiënt worden neergezet’, stelt hij. Daarnaast moet én de beleidsmatige en financiële ondersteuning vanuit Den Haag minimaal op niveau blijven. Verder is het in zijn ogen van belang dat goed gebruik wordt gemaakt van Brussels geld – met name de Interreg-structuurfondsmiddelen – en dat er wordt geïnvesteerd in een goede relatie met de buurlanden.