Kabinet handhaaft btw-compensatiefonds

Het kabinet ziet af van het schrappen van het btw-compensatiefonds, maar handhaaft de bezuiniging van ruim een half miljard euro die de afschaffing zou opleveren. Dat bedrag wordt nu gekort op het provincie- en gemeentefonds.

Pakketafspraak
Het handhaven van het btw-compensatiesfonds is een van de afspraken die het kabinet met de koepelorganisaties van de gemeenten, de provincies en de waterschappen heeft gemaakt over de financiën van de decentrale overheden. Het gaat om een zogeheten pakketafspraak over de Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof), schatkistbankieren en het btw-compensatiefonds.

Verzet tegen afschaffing
Gemeenten en provincies hebben zich steeds tegen afschaffing verzet, omdat dit regionale investeringen en samenwerking met bijvoorbeeld andere provincies en gemeenten afremt. Afschaffing zou in 2014 voor provincies alleen al een eenmalige strop van circa 300 miljoen euro hebben betekend. Aan het voortbestaan van het btw-compensatiefonds zijn wel twee voorwaarden verbonden: de door het kabinet geplande structurele bezuiniging van 550 miljoen euro op het budget wordt gekort op het gemeentefonds en het provinciefonds. Bovendien wordt vanaf 2015 een jaarlijks maximumbudget vastgesteld, zodat decentrale overheden niet ‘onbeperkt’ btw kunnen terugvragen.

Tekortruimte voor investeringen
Wat betreft de Wet Hof komt de decentrale overheden tegemoet door meer ruimte te bieden voor tekorten. Het kabinet wil met de wet realiseren dat decentrale overheden evenredig bijdragen aan de Europese afspraken over het bereiken van evenwicht op de rijksbegroting. Gemeenten, provincies en waterschappen hebben echter altijd een bepaalde tekortruimte nodig voor investeringen in bijvoorbeeld infrastructuur en waterzuiveringsinstallaties. Meestal gaat het om enorme investeringen die niet uit de inkomsten van het betreffende jaar worden gefinancierd.

Tekort van half procent mag
Afgesproken is dat de decentrale overheden in 2014 en 2015 nog een tekort mogen hebben van 0,5 procent. Eind 2015 wordt aan de hand van een evaluatie gekeken of het realistisch en verantwoord is  om de tekorten terug te brengen naar 0,4 procent in 2016 en 0,3 procent in 2017. Over de onderlinge verdeling binnen deze ruimte maken de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) nog dit jaar afspraken.

Verplicht schatkistbankieren blijft
Het kabinet houdt voet bij stuk waar het gaat om het verplicht schatkistbankieren voor provincies, gemeenten en waterschappen. Met twee aanvullende afspraken komt het kabinet de bezwaren van de decentrale overheden enigszins tegemoet. Zo wordt het voor mogelijk om uit te lenen aan andere overheden en zo een beter rendement te halen dan bij de schatkist. Bovendien hoeven provincies, gemeenten en waterschappen niet te schatkistbankieren als ze maximaal 0,75 procent van hun begrotingstotaal aan overtollige middelen hebben. Onder de 250.000 euro hoeven bruto overtollige middelen niet bij het rijk te worden gestald. Komt het bedrag echter boven de 2,5 miljoen euro uit, dan moet het bij het rijk worden aangehouden. Volgens het rijk bedraagt het totaal aan middelen dat op die manier buiten de schatkist mag blijven niet meer dan 375 miljoen euro. De decentrale overheden blijven gekant tegen het principe van schatkistbankieren, maar accepteren de op deze voorgestelde wijze van aanpassing van het wetsvoorstel.
 

Fnuikend voor stimuleren economie
De koepelorganisaties hebben de afgelopen maanden steeds hun bezwaren tegen de kabinetsplannen uitgesproken vanwege de grote financiële gevolgen. Doorvoeren ervan zou het verkleinen van de financiële en bestuurlijk ruimte betekenen van decentrale overheden en daarmee fnuikend voor de mogelijkheden van de decentrale overheden om bij te dragen aan het stimuleren van de economie.

Gematigd positief
IPO-voorzitter Johan Remkes is gematigd positief over het akkoord: ‘Dit akkoord vormt echter het maximaal haalbare. Met dit akkoord is voor een deel tegemoet gekomen aan de bezwaren van de decentrale overheden tegen de voornemens in het Regeerakkoord. Zo is er financiële en bestuurlijke ruimte geboden aan de provincies om de regionale economie te stimuleren en daarmee een broodnodige bijdrage te leveren aan de nationale groei. Het akkoord wordt daarom met een positief advies aan onze achterban voorgelegd.’