Herverdeling gemeentefonds blijft ‘ondubbelzinnig’

De nieuwe herverdelingscijfers zijn bekend en het is duidelijk dat het gaat om een herverdeling van de Randstad naar de rest van het land. Voor de nieuwe berekening is 2019 gebruikt als peiljaar, terwijl de vorige 2017 gebruikte. Wederom lijkt het noorden minder hard geraakt te worden.

Van kwaad tot erger

De grotere gemeenten, met 100.000 tot 250.000 inwoners, gaan er meer op vooruit. De kleinere, met minder dan 100.000 inwoners, gaan er meer op achteruit. In vergelijking met de vorige berekening uit juli krijgen de gemeenten met minder dan 50.000 inwoners 3,4 euro minder per inwoner. De middelgrote gemeenten, voor wie de situatie in het vorige voorstel al van 'kwaad tot erger’ ging, hebben een nog groter nadeel dan bij de berekeningen van juli (zie de onderstaande tabel). In de nieuwe berekeningen is onder andere rekening gehouden met de nieuwe budgetten en gemeentelijke indeling.

 

Aantal inwoners	Nieuwe cijfers	Oude cijfers	Verschil
0-20.000	-€ 3,1	€ 0,4	-€ 3,4
20-50.000	-€ 10,6	-€ 7,2	-€ 3,4
50-100.000	-€ 0,8	€ 4,1	-€ 4,8
100-250.000	€ 50,9	€ 40,6	€ 10,3
>250.000	-€ 55,6	-€ 55,3	-€ 0,2

Bron: Rijksoverheid.nl

 

Van Randstad weg

De actualisatie maakt duidelijk dat de herverdeling ‘ondubbelzinnig’ van de Randstad naar de rest van het land is, schrijven de gemeentefondsspecialisten van LiasInfo. De vier grote steden (die aanvullend onderzoek willen) houden hun grote nadeel, de vier Randstadprovincies krijgen minder geld en de overige acht provincies krijgen meer geld.

 

Impact noordelijke gemeenten

Wederom lijkt de impact op het noorden verminderd. In het voorstel van begin dit jaar gingen vrijwel alle gemeenten in de noordelijke provincies erop achteruit en dat leidde tot veel protest. De berekening van juli verzachtte dat effect – toen waren de grote vier steden het slachtoffer. Dat blijven ze en de noordelijke gemeenten kleuren wederom iets minder rood (zie de afbeeldingen hieronder).

 

Oude berekening (links) en nieuwe berekening (rechts)

 

Met de gemeentelijke indeling van 2021. Bron: Rijksoverheid.nl

 

Maximering

Wederom wordt in de adviesaanvraag aan de Raad voor het Openbaar Bestuur (die waarschijnlijk in september een advies geeft over het voorstel) gesteld dat de nieuwe verdeling stap voor stap wordt ingevoerd. Ook wordt het effect tot 2027 voor gemeenten gemaximeerd op 60 euro per inwoner, zowel positief als negatief. ‘Vier jaar na invoering (per 1 januari 2027) zal bekeken worden of bijstelling van de verdeling nodig is.’

 

Door actualisatie versterkt

Er wordt een overzicht gegeven van de veranderingen per cluster en hoeveel gemeenten die veranderingen ervaren (zie de tabel hieronder). Voor de clusters Bestuur en Ondersteuning, Individuele voorzieningen Wmo en Individuele voorzieningen Jeugd zijn er veel gemeenten die veel verandering zien. De herverdeling die al zichtbaar was, wordt door de actualisatie naar 2019 versterkt. ‘Dit komt doordat de omvang van het gemeentefonds in 2019 groter was dan in 2017.’

 

Bron: Rijksoverheid.nl

 

Opvallende effecten

‘De hier gepresenteerde herverdeeleffecten voor 2019 zijn slechts een indicatie’, staat in de begeleidende documenten. Mochten er in aanloop naar het beoogde moment van invoering in 2023 opvallende effecten zijn op de verdeling dan zal gezocht worden naar verbetering. En na de definitieve besluitvorming zal er nog een actualisatie plaatsvinden.