Herverdeling ‘funest voor middelgrote gemeenten’

Met de voorgestelde verdeling van het gemeentefonds gaat het voor middelgrote gemeenten van kwaad tot erger, zegt belangenbehartiger M50. De grote gemeenten in de G40 zijn er blij mee dat ze in het voorstel een correctie zien van de 'weeffout' voor centrumgemeenten, maar willen meer duidelijkheid. Dat willen de plattelandsgemeenten verenigd in de P10 ook, maar zij vragen zich tevens af of er niet eerst meer geld in het gemeentefonds moet komen voordat er over herverdelen kan worden gesproken.

'Inwoners de klos'

‘Dit voorstel is funest voor de veerkracht en vitaliteit van de gemeenschappen van middelgrote gemeenten’, laat de M50 weten. ‘Ten opzicht van het eerdere voorstel uit februari gaat het voor middelgrote gemeenten van kwaad tot erger.’ De M50 vreest dat als het nieuwe voorstel van het ministerie van Binnenlandse Zaken wordt aangenomen, de zorg nog verder onder druk komt te staan en er noodgedwongen klappen vallen in de sport- en cultuursector. ‘De ruim 2 miljoen inwoners van de M50 zijn hiermee enorm de klos.’

 

Grote opgaven

De M50 vertegenwoordigt gemeenten met 30.000 tot 80.000 inwoners. Volgens het verdeelvoorstel vallen deze gemeenten in de groepen met een nadeel van 7 euro of een voordeel van 4 euro per inwoner (zie onderstaande tabel). De M50 vraagt zich af hoe de gemeenten, die al moeite hebben hun begrotingen rond te krijgen, zo nog de schouders onder grote opgaven kunnen zetten. ‘Want juist middelgrote gemeenten zijn aan zet bij uitdagingen als woningnood, jeugdzorg en de energietransitie! Hier is het laatste woord nog niet over gezegd.'

 

Aantal inwoners	Verandering (euro per inwoner)
0 – 20.000	€ 0
20 – 50.000	-€ 7
50 – 100.000	€ 4
100 – 250.000	€ 41
> 250.000	-€ 55

            

Structurele weeffout

‘Met name centrumgemeenten krijgen te weinig geld voor de taken die ze hebben’, vertelt Jos Wienen, burgemeester van Haarlem en lid van het dagelijks bestuur van de G40, het netwerk van veertig (middel)grote steden. ‘Er zit een structurele weeffout in het huidige stelsel en de voorstellen die we gezien hebben bevatten een correctie. Daar zijn we blij mee.’

 

Duidelijkheid

De groep gemeenten die 100.000 tot 250.000 inwoners hebben, is de groep die er het meeste op vooruitgaat (de G4 wordt juist hard getroffen en wil aanvullend onderzoek). Voor het overgrote deel van de G40-leden komt er dan ook geld bij, all zijn er binnen de G40 ook gemeenten die erop achteruit gaan. En behalve de genoemde correctie vindt Wienen het belangrijk dat het voor álle gemeenten duidelijk is waarom ze erop voor- of achteruit gaan. Meer informatie over hoe die herverdeling is opgebouwd komt later deze maand.

 

Verruimen en herverdelen

De herverdeling moet er komen, maar de verruiming van het gemeentefonds moet er volgens de G40 ook komen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stelde begin dit jaar zelfs dat er zonder de verruiming geen herverdeling zou moeten komen. Daar stond de G40 anders in, maar Wienen benadrukt dat dat is omdat de G40 het allebei noodzakelijk vindt. ‘Het mooiste is als je het weet te combineren.’

 

Transparant en uitlegbaar

Ook voor de P10, het netwerk van plattelandsgemeenten waar inmiddels 29 gemeenten bij betrokken zijn, is het belangrijk dat de herverdeling transparant en uitlegbaar is. ‘Er zijn leden met fors positieve effecten maar ook met fors negatieve’, zegt Jack Werkman. Werkman is wethouder bij de gemeente Sluis en lid van het dagelijks bestuur van de P10.

 

60 euro per inwoner

‘Mijn eigen gemeente gaat er bijvoorbeeld fors op vooruit’, zegt hij. Volgens de huidige stand van zaken zou Sluis er 98 euro per inwoner op vooruit gaan. Het is echter mogelijk dat de bedragen worden gemaximeerd, zowel de positieve als negatieve, op 60 euro per inwoner voor een periode van vier jaar. Na die tijd ‘zal bekeken worden of bijstelling van de verdeling nodig is’, schreef minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) in de brief aan de Raad voor het Openbaar Bestuur.

 

Op scherp

Eerder vond de P10 net als de VNG dat het gemeentefonds ruimer moet voordat er een nieuw verdeelmodel kan worden ingevoerd. Vindt de P10 nog steeds? ‘Ik zou ervoor pleiten dat de koek groter moet’, zegt Werkman. ‘Ik realiseer me dat je met een oproep om te wachten de boel op scherp zet, maar soms kan dat ook goed zijn. Ik zou bijna zeggen: dan moet je weer om tafel.’