Goudse coronamonitor meet impact op gemeentefinanciën

De totale financiële impact van de coronacrisis voor de gemeente Gouda wordt geschat op bijna 8 miljoen euro, waarvan vooralsnog ruim 5 miljoen euro door het rijk is gecompenseerd. Dat blijkt uit de Goudse Coronamonitor die, uniek in gemeenteland, de financiële gegevens van de gemeente zelf combineert met de impact van corona op de stad.

Kosten opvang
Met de Goudse Coronamonitor wordt vanuit verschillende ‘lenzen’ naar de mogelijke impact van corona gekeken: gezondheid, sociaal, economisch, maatschappelijk, huisvesting en veiligheid. De monitor toont de gegevens vanaf de start van de coronapandemie tot eind 2020. Uiteraard heeft de crisis financiële gevolgen voor de uitgavenkant (lasten) en inkomstenkant (baten) van de gemeente. Belangrijkste uitgaven zijn de extra uitgaven voor opvang dak- en thuislozen en de vrouwenopvang (ruim 1,2 miljoen) en de toename van de bijstand (1,1 miljoen). Ook de ondersteuning van culturele instellingen (ruim 7 ton) en de omzetcompensatie voor jeugdzorg en Wmo (bijna 4,5 ton) vallen op. De uitgaven om de gemeente te kunnen laten voldoen aan de coronarichtlijnen zijn 280.000 euro.

Minder parkeerinkomsten
Bij de lagere inkomsten gaat het vooral om de parkeerinkomsten (1 miljoen) die lager zijn, omdat minder mensen de stad bezoeken, en de lagere inkomsten uit verhuur door verlenen huurkortingen (ruim 2,1 miljoen). De gemeente heeft eind maart 2020 besloten om de inning van de huren van gemeentelijke gebouwen tot nader order op te schorten. Vanaf september heeft de gemeente ook huurkortingen gegeven. Ook invloed op de gemeentelijke inkomsten hebben de verlaging naar het nultarief voor toeristenbelasting en de precario voor terrassen en uitstallingen voor 2020 en 2021. De totale financiële impact voor de gemeente is geschat op bijna 8 miljoen euro.

Compensatie
Gemeenten worden ‘reëel gecompenseerd’ voor extra kosten en inkomstenderving naar aanleiding van de coronacrisis vanuit het rijk. Over inkomstenderving is afgesproken dat er in 2021 aanvullende compensatie komt op basis van de daadwerkelijke situatie. De totale compensatie voor de gemeente Gouda is ruim 5 miljoen euro. Ruim 1,4 miljoen euro compensatie is voor het sociaal domein (jeugd, Wmo, bijstand), 7,5 ton voor sportverenigingen, bijna 7 ton voor opvang, dus de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang en bijna 6 ton voor de inkomstenderving voor onder meer parkeergelden.

Bijstand
Kijkend naar de impact van corona op de stad wordt duidelijk dat het aantal bijstandsdossiers in 2020 toenam met 9 procent van 1.594 op 1 januari 2020 naar 1.738 op 1 januari 2021. Dit wijkt overigens niet af van het landelijke beeld: het aantal mensen met een bijstandsuitkering neemt voor het eerst sinds 2017 weer toe. Wel is de impact van de coronacrisis op de bijstand  lager dan verwacht als gevolg van (verlenging van) de steunmaatregelen. Datzelfde geldt voor het aantal WW-uitkeringen

Jeugdzorg en -overlast
De cijfers laten een trendmatige stijging zien van het aantal cliënten jeugd tot en met juli 2020. Na de zomer daalde het aantal om in oktober weer te stijgen. Aan het eind van het jaar is weer een daling te zien. ‘Een voorzichtige conclusie is dat de coronapandemie vermoedelijk een nivellerende werking heeft gehad op de cliëntenontwikkeling in het vierde kwartaal. Als ingezoomd wordt naar zorgtype valt op dat zich in het tweede halfjaar een scherpe daling (circa 10 procent) voorgedaan heeft in het aantal jeugdigen dat specialistische zorg (SGGZ) ontvangt.’ Het aantal geregistreerde gevallen van jeugdoverlast in Gouda is in 2020 gestegen met 61 procent. De stijging is minder groot dan landelijk (80 procent). Het lijkt er op dat mensen die doorgaans geen melding maakten van jeugdoverlast dat nu wel gedaan hebben.

Aantal faillissementen valt mee
Het aantal faillissementen in Gouda valt mee. In 2020 gingen zes bedrijven failliet. In 2019 waren dit er nog elf. Het aantal bedrijfsbeëindigingen is met 616 ook lager dan de 674 in 2019. De lage cijfers hebben vermoedelijk te maken met de steunmaatregelen van de overheid. Het aantal mensen in de opvang was op 1 januari 2021 toegenomen met 84 procent ten opzichte van het vorige jaar naar 57 personen. Eén van de oorzaken is dat het netwerk minder bereid is mensen op te vangen. Het netwerk is uitgeput of is minder bereid tot opvang uit angst voor besmettingen. De gemeente gaf in 2020 1,2 miljoen euro uit aan maatregelen om cliënten onder te brengen in hotels of vakantieparken.

Tozo
De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. De regeling is bedoeld voor zelfstandig ondernemers, waaronder zzp’ers. In totaal zijn er 2307 aanvragen binnengekomen bij de gemeente Gouda voor ruim 7,5 miljoen euro. Het voorschot vanuit het rijk bedroeg bijna 11 miljoen.
De coronaeffecten bij de belastingontvangsten lijken mee te vallen. De ontvangsten voor Gouda zijn in 2020 procentueel zelfs hoger dan in het jaar 2019. De oninbaarheid nam af met 37,5 procent. Bij de ondernemers heeft vooral de sector ‘logies- maaltijd en drankverstrekking’ gebruik gemaakt van uitstel van betaling. Van het openstaande bedrag heeft 44 procent betrekking op deze sector.

60 procent: geen financiële gevolgen
Onder Gouwenaars ervaart 60 procent tot nu toe geen financiële gevolgen van de coronapandemie, 13 procent heeft wel last van (gedeeltelijk) verlies van inkomen. Een kwart van de Gouwenaars geeft aan minder geld uit te geven of juist meer te sparen. Andere financiële gevolgen die Gouwenaars ervaren zijn stijging van de kosten voor levensonderhoud, moeilijker werk kunnen vinden, zorgen over de lange termijn en het doen van meer online aankopen. De positieve gevolgen die Gouwenaars ervaren door corona zijn er voor meer dan de helft (56 procent) in het geheel niet. Een beter werk-privébalans ervoer 18 procent. Andere positieve gevolgen zijn: minder verkeer, minder reistijd, rustiger leven, meer tijd voor gezin, meer tijd voor andere dingen en het vervallen van vervelende (sociale) verplichtingen.

Slechtere werk-privébalans
Aan de andere kant geeft 29 procent aan geen negatieve gevolgen van corona te ervaren. Bijna een kwart ervoer juist een slechtere werk-privébalans of was vaker geïrriteerd. Een vijfde was ook vaker eenzaam of somber. Ook ervoeren Gouwenaars: meer zorgen maken, vermoeidheid, afname van conditie, gewichtstoename en minder plezier hebben. Het aantal meldingen (incidenten en misdrijven) bij de politie van huiselijk geweld in Gouda nam enigszins toe: respectievelijk 14 en 9 procent. Landelijk is geen exceptionele stijging of daling te zien van meldingen van huiselijk geweld misdrijven en incidenten bij de politie. Veilig Thuis geeft aan dat een mogelijke verklaring is dat zaken langer achter de voordeur blijven en dat, als ze naar buiten komen, het dan al ernstig is. Dit komt mogelijk ook omdat veel organisaties door corona online werken en minder op huisbezoek gaan.

Paradox
Bij het opstellen van de monitor werd duidelijk dat niet elke ‘lens’ de verwachte effecten van corona op de stad zichtbaar maakt. Op bepaalde onderwerpen zou er een effect verwacht kunnen worden, maar blijkt dit nog niet onderbouwd te kunnen worden met cijfers. Daar ontstaat een paradox: er zijn mogelijk onzichtbare effecten of effecten die zich pas op een langere termijn gaan aftekenen. Ook landelijk gezien is zo’n paradox zichtbaar. Deze paradox geeft het belang van monitoring aan, aldus de woordvoerder van de gemeente Gouda. Via periodieke updates is het mogelijk ontwikkelingen te monitoren, onzichtbare effecten op termijn zichtbaar te maken en te komen tot prioriteiten en keuzes.