Gemeenten willen blijven meepuffen met kabinet

De VNG wil vasthouden aan de manier waarop het rijk de gemeenten met zogeheten accressen bekostigt: als het rijk meer uitgeeft dan begroot, krijgen de gemeenten ook meer. Omgekeerd geldt dat gemeenten minder krijgen uit het gemeentefonds als de rijksuitgaven achterblijven bij de ramingen.

Het recente eindrapport van de studiegroep Interbestuurlijke en financiële verhoudingen adviseert het rijk juist af te stappen van deze systematiek van  samen-de-trap-op en samen-de-trap-af om op die manier minder schommelingen te krijgen in de bekostiging van gemeenten. Gepleit wordt voor een ander systeem, bijvoorbeeld met bij het regeerakkoord vastgelegde accressen.

Onder-uitputting

De gemeentelijke koepelorganisatie geeft aan voor een behoud van de huidige systematiek van mee-ademen te zijn. Zo slecht is het volgens de VNG ook weer niet gesteld met de stabiliteit van de ramingen. Een ander argument om voor een ander systeem te kiezen, de onder-uitputting op de rijksbegroting, weegt volgens de VNG niet zwaar. Aan het begin van deze kabinetsperiode was de onder-uitputting, waarbij het rijk minder uitgeeft dan begroot en gemeenten dus navenant ook minder geld krijgen uit Den Haag, in historisch opzicht weliswaar uitzonderlijk groot, maar de kans dat dat zich de komende jaren herhaalt schat de VNG niet zo hoog in.

Vertrouwen

Een koppeling van de bekostiging van gemeenten aan de uitgaven van het rijk, schraagt volgens de VNG ook het vertrouwen van gemeenten in de normering ‘en daarmee in de bestuurlijke en financiële verhouding met het rijk.’ Wel dringt de gemeentekoepel er bij de ministeries van Binnenlandse Zaken en Financiën – de beheerders van het gemeentefonds – op aan dat de opschalingskorting de volgende kabinetsperiode definitief van tafel moet. En deze dien ook niet onder een andere noemer terug te keren. De opschalingskorting werd door het vorige kabinet opgelegd: gemeenten moesten massaal fuseren tot grote gemeenten, wat tot grotere efficiency zou leiden en een miljard minder kosten. De fusieplannen gingen van tafel, maar de korting bleef gehandhaafd – ook door het huidige kabinet. ‘Met deze korting ondergraven de fondsbeheerders de trap-op-trap-af-systematiek’, aldus de VNG.

Bezuinigingen

Een ander punt waarop de gemeenten een faire behandeling door het rijk willen is de terugkeer naar het oude normaal wat betreft de accresontwikkeling. Omdat het rijk momenteel hoge uitgaven doet om de economische gevolgen van de corona-epidemie voor de maatschappij te beperken, is afgesproken dat die – tijdelijk – niet leiden tot een hoger accres voor gemeenten. In jargon: die extra uitgaven zijn buiten het daarvoor relevante uitgavenkader gehouden van samen-de-trap-op. Maar als straks de overheidsschuld weer naar beneden moet worden gebracht, door middel van  allerlei ombuigingen en bezuinigingen, wil de VNG niet opeens mee samen-de-trap-af. Anders gezegd: niet samen de trap op, dan ook niet samen de trap af. Het deel van de toekomstige ombuigingen dat samenhangt met de corona-uitgaven, moet buiten de accresrelevante uitgaven worden gehouden.