‘Gemeenten verliezen koopkracht’

Als gemeenten het bestuursakkoord met het kabinet goedkeuren, gaan ze er wat het gemeentefonds betreft financieel op vooruit. Maar koopkrachtverlies lijden ze desondanks als gevolg van de inflatie en een groei van het aantal bijstandsgerechtigden.

Positief accres
De aanwas van de algemene uitkering pakt blijkens de meicirculaire van Binnenlandse Zaken gunstig uit voor gemeenten, omdat het Rijk meer uitgeeft dan bij het regeerakkoord was beoogd. Twee weken geleden al kwam de mededeling naar buiten dat er een positief accres zit aan te komen van 132 miljoen euro voor 2012. Ook 2013 ziet er beter uit voor gemeenten dan voorzien.

Hoger
Tot 2016 valt de aanwas van het gemeentefonds in totaal 116 miljoen euro hoger uit dan de eerder becijferde plus van 600 miljoen euro. Grada Lautenbach, hoofd van het cluster Bestuurlijke en Financiële Verhoudingen van het departement, herhaalde dat inkomensplaatje afgelopen vrijdag op een bijeenkomst van circa vierhonderd financieel specialisten van de gemeenten, het Famo-congres in Utrecht. Maar als de gemeenten op het congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in de Achterhoek ‘nee’ zeggen tegen het bestuursakkoord, dan is ook de extra plus van tafel.

Verdampt
In het geval de gemeenten woensdag ‘ja’ zeggen tegen het bestuursakkoord, wil dat niet zeggen dat ze in euro’s de komende jaren meer te besteden krijgen. Na aftrek van de inflatie, gaan gemeenten er reëel gezien jaarlijks één procent op achteruit. Daarnaast verdampt in 2012 ook nog eens 80 miljoen euro als gevolg van de stijging van het aantal bijstandsgerechtigden: het bedrag in het gemeentefonds daarvoor stijgt niet, waardoor de spoeling voor gemeenten dunner wordt. Voor een gemiddelde gemeente van 40 duizend inwoners betekent dat volgens Dirk Jans van Haute Equipe een tegenvaller van 175 duizend euro.

Onnodig
Op dezelfde Famo-bijeenkomst stelde Gijs Oskam, financieel specialist van de VNG, dat gemeenten onnodig hard aan het bezuinigen zijn geslagen doordat ze zich te veel hebben laten leiden door paniekverhalen. Deze verhalen werden de wereld in gebracht door gevestigde bronnen, zoals een top-ambtenaar van Binnenlandse Zaken en de commissie-Kalden (ambtelijke heroverwegingscommissie die in opdracht van het vorige kabinet mogelijke bezuinigingen in kaart moest brengen).

Beeld
De topambtenaar (Gert Jan Buitendijk) waarschuwde in 2009 dat gemeenten 3 miljard euro minder aan algemene uitkering zouden krijgen, de ander (voorzitter Chris Kalden) opperde een korting van 10 procent op het gemeentefonds. ‘Die berichten hebben bepaald meegeholpen om het beeld te zetten’, aldus Oskam. ‘60 á 70 procent van alle gemeenten zijn tot 2015 gaan zitten op een bezuiniging van 10 procent; 4 jaar lang elk jaar 2,5 procent. Gemeenten hebben de circulaires vervolgens links laten liggen.’