Gemeenten krijgen onnodig veel uitkeringen

De verdeling van rijksgeld over de 418 gemeenten is ondoelmatig. De huidige 91 uitkeringen kunnen volgens professor Maarten Allers, directeur van het Coelo, vrij probleemloos worden teruggebracht tot één uitkering. Allers stelt dat in zijn deze week uitgesproken oratie ter gelegenheid van de officiële aanvaarding van zijn hoogleraarschap aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Samenvoegen

Gemeenten ontvangen nu één grote uitkering, de algemene uitkering uit het gemeentefonds en 90 kleinere uitkeringen. Voor het eerst onderzocht het Coelo de manier waarop deze uitkeringen werden verdeeld. Daaruit concludeert Allers dat de verdeling van de 90 kleinere uitkeringen bij elkaar vrijwel gelijk is aan de verdeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Als de verdeling toch bijna gelijk is, kunnen die 90 kleinere uitkeringen volgens Allers net zo goed bij de algemene uitkering worden gevoegd.

Loslaten

Zo’n samenvoeging sluit volgens hem goed aan bij het streven van het huidige kabinet naar een kleinere, goedkopere en transparantere overheid. De samenvoeging zou als bezwaar kunnen hebben dat de rijksoverheid de gemeenten dan minder goed kan sturen. Dat loslaten past volgens Allers wel weer goed bij het motto van dit kabinet ‘je gaat erover of niet’ en leidt tot minder bestuurlijke drukte. ‘Het scheelt enorm veel bureaucratie en het is een stuk goedkoper’, zegt professor Allers. Er zullen ook in zijn gedroomde nieuwe verdeelsysteem verdeelproblemen over blijven. Hij is zo reëel om te stellen dat er in die zin niet te ontkomen zal zijn aan soms een enkele aparte uitkering.

Scherpenzeel

Het Rijk verdeelt via de 91 uitkeringen 27 miljard euro over de gemeenten. De precieze verdeling van dat totaal is nooit onderzocht. In de nieuwe Coelo-atlas Rijksuitkeringen 2011 wordt op een rij gezet hoe die verdeling uitpakt. Geen enkele gemeente ontvangt alle 91 uitkeringen. Rotterdam ontvangt er met 59 verschillende uitkeringen de meeste. Acht gemeenten ontvangen meer dan 50 uitkeringen. Zeven gemeenten ontvangen elk slechts 14 verschillende uitkeringen. De rest zit er tussenin.

Rotterdam krijgt niet alleen het grootste aantal uitkeringen, maar ook het hoogste bedrag. Voor alle uitkeringen opgeteld krijgt Rotterdam per inwoner gemeten 92 procent meer dan gemiddeld. Ook Amsterdam en Heerlen krijgen relatief veel. Scherpenzeel zit aan de andere kant van de schaal en ontvangt per inwoner gemeten de helft van het landelijk gemiddelde.