'Geldproblemen bedreigen dienstverlening aan burgers'

Corona creëert financiële problemen, maar ook zonder die crisis is de situatie ‘zeer nijpend’, staat in een brief van Utrechtse gemeenten aan de ministers van Binnenlandse Zaken en Financiën. Gemeenten in Midden-Holland schrijven in een andere brandbrief aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat als toereikende maatregelen uitblijven, de begrotingen misschien niet sluitend gemaakt kunnen worden.

Minder geld, meer doen

‘Het vlees is inmiddels echt van onze botten’, schrijven de Utrechtse gemeenten, ‘we teren in op onze reserveposities, we hebben de lokale lasten verhoogd en hebben oog voor een efficiënte en effectieve inzet van onze middelen.’ In de brief beklagen ze zich over de combinatie van de herijking van het gemeentefonds, die voor sommige gemeenten zeer nadelig uitpakt, en het toenemende takenpakket van gemeenten.

Gemeentefonds

De toenemende verantwoordelijkheden worden niet voldoende vergoed en daarom zijn de gemeenten volgens eigen zeggen niet meer in staat om hun rol in de samenleving te kunnen vervullen. Het bedrag dat gemeenten van het rijk krijgen via het gemeentefonds stijgt niet voldoende mee. ‘Denkt u hierbij aan het WMO-abonnementstarief, de budgetten voor de jeugdzorg, opschalingskorting en de verhoging van de vergoedingen van raadsleden.’

Sociaal domein

Wat betreft een hogere structurele bijdrage van het rijk ondersteunen de gemeenten de lobby van het samenwerkingsverband van plattelandsgemeenten P10. P10-voorzitter Ellen van Selm vertelde vorige week aan Binnenlands Bestuur dat de nieuwe herverdeling de bestaande problemen juist groter maakt. Er moet volgens Van Selm meer geld in het sociaal domein komen.

Verschillende belangen

De Utrechtse gemeenten wijzen er echter wel op dat de discussie over de herverdeling vooral over de maatstaven gaat en dat de aandacht gevestigd wordt op de verschillen tussen gemeenten: stad of platteland, dicht- of dunbevolkt. ‘Hierdoor lijken er ook verschillende belangen te ontstaan.’ Dat willen de gemeenten vermijden. ‘Wij handelen graag vanuit gezamenlijkheid, vanuit de een overheid-gedachte.’

Onvoldoende compensatie

De effecten van de coronacrisis komen er bovenop. Vijf gemeenten uit Midden-Holland - Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Krimpenerwaard, Waddinxveen en Zuidplas – vragen zich in hun brief al af of ze wel voldoende gecompenseerd gaan worden voor de tekorten die zullen komen. ‘De eerste schattingen zijn dat de kosten (dalende inkomsten, stijgende uitgaven) tussen de 5 en 10 procent van de begroting zullen zijn.’

Begrotingen

‘Al deze stijgingen van uitgaven en daling van inkomsten bedreigen in ernstige mate de overige dienstverlening van gemeenten aan hun burgers waardoor talloze gemeenten onder ‘normaal sober Nederlands peil’ zullen zakken.’ Taken zoals wegonderhoud, onderwijshuisvesting en gezondheidszorg- en duurzaamheidstaken zullen volgens de gemeenten in gevaar komen. Ze stellen maatregelen voor die betrekking hebben op de herijking, het sociaal domein en de algemene uitkering uit het gemeentefonds. ‘Indien deze maatregelen niet worden gerealiseerd kan het zijn dat ons niets anders rest dan een niet sluitende begroting aan onze raad voor te leggen.’