Decentralisaties kosten weinig gemeenten de kop

Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken zegt geen gemeenten te kennen die vanwege de decentralisatie van taken op het gebied van jeugd, werk en zorg in financiële problemen zijn gekomen. Over eventuele tekorten bij Haarlemmerliede en Spaarnwoude wil hij zich niet uitspreken.

Opgeven zelfstandigheid

Plasterk antwoordt dat op Kamervragen van SP-lid Ronald van Raak over de aankondiging van gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude (5.500 inwoners) dat ze zichzelf in de verkoop moet zetten omdat ze de extra taken en daarmee samenhangende kosten niet aankan. De buurgemeenten – waaronder Amsterdam, Haarlem en Haarlemmermeer – mogen een ‘bod’ doen. De gemeenteraad besloot onlangs unaniem dat het, met het oog op de toekomst, niet wenselijk is in de huidige vorm en omvang bestuurlijk zelfstandig te blijven. Dit omdat de bestuurlijke slagkracht en dienstverlening van de gemeente onder druk staan.

Sociaal domein

Op de vraag van Van Raak welke andere gemeneenten door de decentralisaties in financiële problemen zjin gekomen, antwoordt Plastkerk dat er bij hem 'geen gemeenten bekend [zijn] die als gevolg van de recente taakoverdracht naar gemeenten in financiële problemen zijn gekomen.' Volgens hem kunnen  sommige van de recent gedecentraliseerde taken in het sociaal domein door gemeenten zelf worden uitgevoerd. ‘Voor andere, meer specialistische taken, wordt van gemeenten verwacht dat zij samenwerken om de juiste schaal en slagkracht te organiseren. Gemeentebesturen hebben daarbij de vrijheid om te kiezen voor verschillende vormen van samenwerking en kunnen ook kiezen voor een herindeling als zij dat in het belang van hun inwoners noodzakelijk achten.’

Zaak gemeentebestuur

Volgens Plasterk is het primair aan het gemeentebestuur en niet aan de minister van Binnenlandse Zaken om te oordelen over de wenselijkheid van bestuurlijke zelfstandigheid. Op de vraag van Van Raak of de minister bereid is met Haarlemmerliede en Spaarnwoude in overleg te treden om een oplossing te vinden voor de financiële problemen, stelt Plasterk dat ook dat niet aan hem is. Het is aan de gemeenteraden om gegeven de beschikbare budgetten een sluitende begroting vast te stellen. ‘In het stelsel van de Nederlandse financiële verhoudingen is het vervolgens zo geregeld, dat als de gemeente daaraan naar het oordeel van de provincie niet voldoet, de gemeente onder preventief financieel toezicht komt te staan. Het is bij de beoordeling van de begrotingen 2016 dan ook aan de provincie en niet aan mij om daarover een oordeel uit te spreken,’ aldus Plasterk.

Fusiepartners

Hij gaat ervan uit dat de financiële positie van de gemeente wordt besproken met potentiële fusiepartners. ‘Het is aan de raad van de nieuw te vormen gemeente of gemeenten om tot een begroting te komen die structureel en reëel in evenwicht is’, zegt de minister. ‘Ten aanzien van Haarlemmerliede en Spaarnwoude acht ik het in deze fase van het herindelingsproces niet aan mij om een uitspraak te doen over eventuele financiële tekorten.’

Kwetsbaarheid hoofdoorzaak

De financiën van de gemeente zijn volgens een woordvoerder van de Haarlemmerliede en Spaarnwoude niet de hoofdzoorzaak van de fusie. De gemeente beschikt namelijk over sluitende begrotingen en, zoals het ernaar uit ziet, zal ook de begroting 2016 én de meerjarenbegroting 2017- 2020 sluitend zijn. Het besluit niet zelfstandig verder te gaan, is vooral ingegeven door het kleine en kwetsbare ambtenarenapparaat alsook de mogelijk toekomstige beperkte bestuurskracht. 'Met alle ontwikkelingen die op deze gemeente afkomen, heeft de raad besloten dat het niet meer realistisch is om de goede dienstverlening in de toekomst te waarborgen door zelfstandig te blijven. Dát is de hoofdreden van het besluit', aldus de woordvoerder.