CPB ziet weinig voordeel in fusie BNG met NWB

Het plan om de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) en ontwikkelingsbank FMO te laten fuseren tot één nationale investeringsbank valt niet alleen slecht bij de BNG. Ook het Centraal Planbureau (CPB) is sceptisch.

Het kabinet kondigde in de Miljoenennota aan nog deze kabinetsperiode met een nader voorstel te komen voor zo’n nationale financieringsinstelling. De instelling kan een belangrijke rol gaan spelen bij het verder stimuleren of ondersteunen van private investeringen in bijvoorbeeld energietransitie en verduurzaming. Door de samenvoeging zou volgens deskundigen bovendien minstens 3 miljard euro aan kapitaal vrij vallen dat kan worden aangewend voor investeringen in bijvoorbeeld grote projecten. De BNG bestrijdt de mate van vrijval.

Schaalvoordeel
BNG Bank steunt wel het kabinetsvoornemen om meer te investeren in de Nederlandse economie en ziet daarin voor zichzelf een centrale rol weggelegd. Op de terreinen waarin investeringen nodig zijn, doet de bank volgens eigen zeggen al een flinke duit in het zakje, bijvoorbeeld waar het gaat om de energietransitie, de verduurzaming, bereikbaarheid en onderwijs. De bank stimuleert de energietransitie bijvoorbeeld door kleinere projecten te bundelen, zodat financiering dankzij schaalvoordelen aantrekkelijker wordt. Met een effectievere inzet van het bestaande garantie- en stimuleringsinstrumentarium kan volgens de bank op veel terreinen al heel veel worden bereikt.

Papieren voordelen
Het opzetten van een nieuw instituut is niet nodig, zo stelt BNG Bank in een position paper. Los van mogelijke meningsverschillen over de invulling ervan en de te verwachten problemen bij de financiering van woningcorporaties en zorginstellingen, zijn de ‘op papier geschetste voordelen’ van een nieuwe instelling niet volledig realiseerbaar. ‘Financieel wordt meer voorgespiegeld dan kan worden waargemaakt’, aldus de bank. Van de voorspelde vrijval van kapitaal zal volgens de bank geen sprake kunnen zijn, omdat vanwege het hogere risicoprofiel van de gecombineerde instelling juist grotere kapitaalbuffers moeten worden aangehouden.

Minimale aanpassing
In het visiedocument wijst de bank er bovendien op dat het oprichten van nieuwe instituties vaak een langdurig en ingrijpend proces is. De bank heeft een voorkeur voor een oplossing binnen het bestaande stelsel. ‘Hiermee kan snel ingespeeld worden op de bestaande problemen met minimale aanpassingen en kosten’, aldus de bank.

Ambtelijke werkgroep
De ministers Kamp van Economische Zaken (VVD) en Dijsselbloem van Financiën (PvdA) hadden al laten weten positief tegenover de oprichting van een nationale overheidsbank te staan. ‘Er is veel versnippering in regelingen en instellingen die op deze terreinen actief zijn. Met herschikking is er dus een efficiëntieslag te maken’, aldus Dijsselbloem. Een ambtelijke werkgroep bereidt het in de Miljoenennota 2017 aangekondigde kabinetsvoorstel voor. Het kabinet komt mogelijk nog dit jaar met een standpunt over de oprichting van een Nederlandse Financieringsinstelling voor Economische Ontwikkeling. Dat is in elk geval die inzet van financiënminister Dijsselbloem. In een debat met de Tweede Kamer stelde hij zelfs dat het nog dit najaar zou moeten lukken.

Gemeentelijk aandeelhouders
Maar de Staat is niet de enige die erover gaat. Ook gemeenten, provincies en waterschappen – die aandelen hebben bij de BNG en NWB – hebben een stem in het kapittel. Mede daardoor ziet het CPB flinke beren op de weg. Gezien dat gespreide aandeelhouderschap  van de beoogde fusiepartners is het onwaarschijnlijk dat het rijk eenzijdig tot samenvoeging kan beslissen. Om die reden rekent het CPB voorstellen van partijen in hun verkiezingsprogramma om te komen tot een nationale investeringsbank niet door, zo blijkt uit een vorige week verschenen CPB-notitie.

Het aantal private projecten met een positieve maatschappelijke kostenbaten analyse dat er privaat rendabel door wordt, is naar verwachting van het Planbureau ook zeer beperkt. ‘Projecten die al rendabel waren, hoeven niet door de nationale investeringsbank gefinancierd te worden. Het uiteindelijke bbp-effect lijkt daarom gering.’