Corona's schaduw hangt over de cijfers

Onzekerheid is de enige zekerheid tijdens deze crisis. Dat is onvoldoende informatie voor de gemeentelijke jaarrekening over 2019. Daarin moet al iets gezegd over corona. Al was het maar om de raad ‘wat houvast te geven over de mogelijke impact op de gemeentefinanciën’.

Binnen no-time geregeld

‘Ik ben onder de indruk van hoe wendbaar en creatief we met elkaar zijn’, zegt Martine Koedijk, partner en sectorvoorzitter Lokale Overheid bij PricewaterhouseCoopers (PwC). ‘We waren al druk bezig met de controle toen de crisis uitbrak. Sommige gemeenten moesten de internetverbindingen versterken, om de vele videoconferenties aan te kunnen, maar voor de rest is het binnen no-time geregeld.’

Koedijk mist wel de laagdrempelige mogelijkheid om even bij iemand binnen te kunnen lopen, maar inmiddels zijn er voldoende digitale mogelijkheden. ‘We hebben even onze weg moeten vinden, maar het is snel opgepakt.’

Grotendeels op tijd

Het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) was bang dat de getroffen maatregelen de deadline voor de jaarrekening over 2019 in gevaar zouden brengen. ‘BZK had gezegd dat er ruimte voor uitstel zou zijn’, zegt Koedijk. ‘In de praktijk zien wij daar nog geen aanleiding voor. Het zou te maken hebben met zorginstellingen die vertraging oplopen met de productieverantwoordingen, die gemeenten nodig hebben om te controleren of de beloofde zorg wel geleverd is. Als die niet geleverd worden, moet je wachten. Wij zien dat zorginstellingen ze grotendeels op tijd leveren. Het kan per gemeente verschillen. Er is wel wat vertraging, maar niet zodanig dat het de deadline van 15 juli in gevaar brengt.’

Niet op detail

‘De uitbraak van covid-19 (corona) eind februari 2020 heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidt tot ongekende omstandigheden.’ Het zijn de eerste twee zinnen van een tekst, opgesteld door de commissie BBV, als voorbeeld voor wat gemeenten in het jaarverslag moeten vermelden. Koedijk vindt dat de commissie niet ver genoeg gaat. ‘De voorbeeldteksten zijn heel erg algemeen en gelden voor elke gemeente. Dat vind ik ontzettend jammer. Ik zou hopen dat er lokale kleuring in zit, dat het aangeeft waar de onzekerheden zitten voor die gemeente. Het hoeft niet een impactanalyse op detail te zijn, maar ik denk dat raadsleden daarnaar op zoek zijn.’

'Gemiste kans'

Wat betreft mogelijke kwetsbaarheden denkt Koedijk aan hoeveel ondernemers er zijn, of er veel culturele instellingen op omvallen staan, en hoeveel de gemeenten verdienen aan parkeergelden en toeristenbelasting. Dat zoiets dergelijks niet vereist is in het ­jaarverslag noemt Koedijk een ‘gemiste kans om de raad alvast wat houvast te geven over de mogelijke impact van de crisis op de ­gemeentefinanciën’.

Verplichten

‘Ik snap de opmerking’, reageert Rein-Aart van Vugt, partner bij Deloitte en lid van de commissie BBV. ‘Als een gemeente het ­uitgebreider wil doen dan mag dat. Maar waar vooral kritiek op kwam vanuit gemeenten zelf, was of we vooral niet te veel wilden verplichten. Daar stelde men veel vragen over: waarom moeten we dit eigenlijk in een jaarverslag over 2019 vermelden? Commissie, willen jullie het een beetje beperken? Daarom heeft de commissie besloten om zo min mogelijk tekst te vragen. Dit sluit ook aan op de motie van de Tweede Kamer die overheden nadrukkelijk verzoekt bureaucratie tot een minimum te beperken.’

NIemand weet het effect

Waarom moeten gemeenten eigenlijk in een jaarverslag over 2019 iets vermelden dat pas in 2020 effect heeft? Van Vugt vergelijkt het met in verslaglegging opschrijven dat een bedrijf financieel gezond is, terwijl het ten tijde van schrijven op het randje van faillissement staat. Niemand weet wat het effect van de coronacrisis op de financiële positie van gemeenten zal zijn, maar de commissie BBV heeft bepaald dat het zo veel effect kan hebben dat het in ieder geval in de jaarrekening 2019 moet worden genoemd.

Een zekere inefficiency

Overigens vindt ook Van Vugt dat de jaarverslagen over 2019 eigenlijk heel soepel verlopen. Deloitte loopt redelijk op schema, met een lichte achterstand vanwege het vele videobellen. ‘Er zit toch een zekere inefficiency in altijd thuiswerken. Het is makkelijker om te spreken aan een bureau of in een overleg.’

Dit is de ingekorte versie van het artikel dat in Binnenlands Bestuur nummer 9 staat. Tijdelijk kan iedereen hier het digitale magazine gratis lezen.