Corona jaagt GGD – en dus gemeenten – op kosten

De coronacrisis zadelt GGD’en dit jaar op met bijna een half miljard extra kosten. Tot die becijfering van de meerkosten komt bureau Andersson, Elffers Felix (AEF), dat in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een eerste analyse maakte.

Het bureau bracht de financiële gevolgen van de coronacrisis tot het einde van 2020 in kaart. Het grootste aandeel van de meerkosten van 465 miljoen euro blijkt voor rekening te komen van het bron- en contactonderzoek (275 miljoen euro) en in iets mindere mate voor bemonstering (96 miljoen euro). Voor die taken maken GGD’en meer kosten dan normaal. Daarnaast veranderen hun reguliere taken: dienstverlening wordt stilgelegd en inkomsten blijven uit op een deel van hun gebruikelijke taken. Daar staan soms ook minder uitgaven tegenover, maar per saldo heeft dit toch een negatief financieel effect (42 miljoen euro). Zo lopen de GGD’en veel inkomsten mis voor reizigersvaccinaties.

Grote verschillen

Het onderzoek geeft algemene inzichten en geen verschillen tussen afzonderlijke GGD’en, zo benadrukken de onderzoekers. Vergelijking van GGD’en is volgens hen lastig omdat ze onderling grote verschillen kennen. Sommige GGD’en hebben bijvoorbeeld een ambulancevoorziening, wat een grote kostenpost is. Daarbij komt volgens de onderzoekers ‘dat een enkele GGD met een ambulancevoorziening de afgelopen maanden boetes heeft gehad, omdat de medewerkers door de langere omkleedtijd naar beschermende pakken niet binnen de opkomsttijd op de adressen aankwamen.’

Zuidelijke regio’s

Verder is het zo dat de zuidelijke regio’s op grotere schaal te maken hebben (gehad) met het coronavirus dan de noordelijke regio’s. In de eerste fase van de coronacrisis zijn provincies als Noord-Brabant en Limburg relatief hard getroffen. Het is volgens de onderzoekers echter nog onzeker hoe regionale verschillen er in de komende fasen van de uitbraak uit gaan zien ‘en dat is de fase waarin de grootste financiële effecten optreden.’

Gemeentelijke bijdrage

De meeste GGD’en hebben het grootste deel van hun kosten en capaciteit geregeld via de gemeentelijke inwonerbijdrage. Ook kunnen gemeenten gebruik maken van extra financieringsmogelijkheden van het rijk. Uit eerder onderzoek van AEF (2017) kwam naar voren dat de gemeentelijke bijdrage op landelijk niveau de grootste inkomstenstroom vertegenwoordigt met gemiddeld 46 procent van de totale inkomsten. Een verdere 12 procent komt uit (rijks)subsidies. En gemiddeld 31 procent komt uit gemeentelijke contracttaken en inspanningsgerichte taken, die een meer variabel karakter hebben. ‘Het belang van de gemeentelijke bijdrage varieert daarmee sterk: een klein aantal GGD’en ontvangt een kwart van de inkomsten uit de gemeentelijke bijdrage, en een klein aantal meer dan driekwart’, stelden de AEF-onderzoekers vast.