‘Breng BNG, NWB en FMO onder één dak’

Jeroen Kremers, voorheen topambtenaar bij Financiën, IMF-bestuurder en bankier bij de Royal Bank of Scotland, spant zich in om een nationale investeringsbank van de grond te krijgen met minimaal 100 miljard euro in kas.

Het idee erachter is dat met zo’n bank geld kan worden bijeengebracht voor projecten die met enkel private investeringen niet tot stand komen. Zo’n financieringsinstelling kan een belangrijke rol gaan spelen bij het verder stimuleren van grote private investeringen in bijvoorbeeld energietransitie en verduurzaming. ‘Dat gebeurt nu veel te versnipperd’, zegt Kremers. ‘Daardoor komen projecten niet van de grond en blijft er in Brussel voor miljarden aan co-financieringsgeld op de plank liggen.’

Niet slagvaardig
Nu wordt die markt in hoofdzaak bediend door twee zogeheten sectorbanken BNG Bank en NWB Bank, en FMO. En daarnaast zijn er nog allerlei kleinere financierings- en garantieregelingen. Door dat allemaal onder één dak te brengen, ontstaat volgens Kremers ‘een cruciale club’ die kleine en ook grotere investerings- en ontwikkelprojecten aan kan op onder meer het gebied van digitalisering, energietransitie, duurzaamheid, innovatie en strategische infrastructuur. ‘Die projecten komen nu niet tot stand omdat het financieringslandschap veel te versnipperd is’, zegt hij. ‘De huidige partijen hebben ieder afzonderlijk onvoldoende expertise. Het ontbreekt ze aan onder meer aan ontwikkelcapaciteit. Wat ze doen, is niet slagvaardig.’

Brussels geld
Maar dat niet alleen, er zijn ook onvoldoende ingangen in Den Haag en Brussel en dat kost ons land geld. ‘Neem de Juncker-gelden voor strategische investeringen, een miljardenfonds met een looptijd van drie jaar. Daarin zit ook geld voor Nederland. Weet je hoeveel Nederland er in het eerste jaar uit heeft gehaald? Zes procent van ons aandeel! In dit tempo komen we in drie jaar op 18 procent uit. Dan blijven we steken op 2,5 miljard euro in plaats van de 14 miljard euro die er te halen is. Dat is amateuristisch’, verzucht Kremers.

Hindernis
De grootste hindernis lijken vooralsnog de sectorbanken te zijn. BNG Bank bracht in reactie op Kremers’ plan een visiedocument uit met als centrale boodschap dat het opzetten van een nieuw instituut niet nodig is. Los van mogelijke meningsverschillen over de invulling van een nieuwe instelling en de te verwachten problemen bij de financiering van woningcorporaties en zorginstellingen, zijn de ‘op papier geschetste voordelen’ – Kremers becijferde een balansvoordeel van 3 miljard euro – volgens de BNG niet volledig realiseerbaar. De bank heeft een voorkeur voor een oplossing binnen het bestaande stelsel. Zaak wordt het om de aandeelhouders van de overheidsbanken – naast de Staat zijn dat provincies, gemeenten en waterschappen – ervan te overtuigen dat ze er geen schade van ondervinden als ‘hun’ bank opgaat in een groter geheel.

Behoud aandelen
‘Die 3 miljard euro is alvast hun eerste winst’, grijnslacht Kremers. Maar er ligt volgens hem meer voordeel in het verschiet. ‘Kijk, de opzet is dat de nationale investeringsbank een staatsgarantie krijgt. Die hebben de BNG en NWB niet. Daardoor zijn ze altijd duurder uit als ze de kapitaalmarkt opgaan om geld te lenen. Met een staatsgarantie kom je goedkoper aan financiering’, zegt hij. Verder hoeven de provincies en gemeenten niet bang te zijn dat ze hun lucratieve aandelen in de overheidsbank verliezen. Die gaan volgens Kremers gewoon mee over.

Overleg met VNG
Maar ook zonder deelname van de BNG en de NWB zal een nationale investeringsbank er komen. Het is alleen een ander scenario. ‘Ik wil wel gezegd hebben dat de status quo voor beide banken geen optie is: ze worden er dan op den duur uit geconcurreerd’, verwacht Kremers. Volgende week geeft hij in Maastricht de verzamelde provincies een toelichting op het plan, daarna volgt een overleg binnen de gemeentelijke koepel­organisatie VNG.

Als politiek Den Haag het in voorbereiding zijnde wetsvoorstel voor een nationale investeringsbank groen licht geeft, kan het volgens Kremers snel gaan. ‘Komend jaar moet een holding er kunnen staan.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 23 van deze week (inlog)