32 gemeenten zonder actief rekenkameronderzoek

Er waren 32 gemeenten in 2019 waar al twee jaar geen actief rekenkameronderzoek plaatsvond, blijkt uit het rapport Zicht op rekenkamers. Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) liet dit onderzoek uitvoeren in het kader van het wetsvoorstel dat de bevoegdheden van rekenkamers uitbreidt.

Versterking rekenkamers

Ollongren concludeert op basis van de cijfers ‘dat het van groot belang is dat het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers duidelijkheid gaat bieden over de gewenste rol en positie van rekenkamers binnen het gemeentebestuur’. De rekenkamer is volgens de minister een 'belangrijk instrument van de gemeenteraad' en 'het wetsvoorstel heeft tot doel de positie en het functioneren van lokale rekenkamers te versterken.'

Functie

De Raad van State bevestigde eind 2019 wat de wet probeert te corrigeren, ‘dat in veel gemeenten niet of nauwelijks invulling wordt gegeven aan rekenkameronderzoek’. Ook zouden de dalende uitgaven aangeven dat het belang van het onderzoek afneemt. De wetswijziging schaft de rekenkamerfunctie (voor raadsleden) af en sommige gemeenten moeten daar niets van hebben, zoals Beesel, die gemeenten in mei opriep om het wetsvoorstel te torpederen.

Hoger budget

‘Het landelijk beeld van de rekenkamers is sinds 2013 niet veel veranderd’, valt te lezen in het nieuwe onderzoek. Het percentage gemeenten waar actief onderzoek plaatsvindt, blijft schommelen rond de 90 procent en het aantal gemeenten zonder een actieve rekenkamer lig steeds tussen de 30 en 40. Wel steeg het budget: in 2013 lag dat op 18 miljoen euro, dat daalde in twee jaar tijd scherp tot 15 miljoen euro en in 2019 was het budget ongeveer 20 miljoen euro.

Maar nét

De redenen voor het niet hebben van een rekenkamer of rekenkamerfunctie zijn volgens de onderzoekers al jaren ongeveer hetzelfde: de raad hecht er geen waarde aan, de samenwerking tussen gemeenten beviel niet, de gemeente is te klein om een effectieve rekenkamer in te stellen en door een herindeling moest de rekenkamer een nieuwe start maken. Vijf gemeenten hadden maar nét een actieve rekenkamer, bijvoorbeeld omdat ze meededen met een onderzoek.

Waterschappen

De consultatiefase duurde langer dan voorzien, schrijft Ollongren, en ze verzoekt de plenaire behandeling die gepland stond voor week 2 uit te stellen. In september gaf de minister al een keer aan meer tijd nodig te hebben voor het wetsvoorstel, omdat er mogelijk in opgenomen zou worden dat waterschappen verplicht worden een rekenkamer te hebben.