Gemeenten verwerpen verdeelmodel gemeentefonds

Een overgrote meerderheid van de gemeenten gaat niet akkoord met de manier waarop het rijk de algemene uitkering per 2023 over de gemeenten wil herverdelen. Dat aangepaste verdeelmodel is weliswaar minder slecht dan het vorige, ‘maar daarmee is het nog steeds een slecht model.’

Tijdens de extra Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) die donderdagmiddag werd gehouden, kreeg de resolutie van het bestuur van de gemeentekoepel om van Binnenlandse Zaken een andere verdeelmodel te eisen liefst 89,8 procent van de stemmen.

Niet op te lossen

Wethouder Janine van Hulsteijn van het Noord-Limburgse Gennep verklaarde haar tegenstem het meest puntig. ‘Het oorspronkelijke verdeelmodel was slecht. Het nieuwe, aangepaste model is minder slecht. Maar dan heb je dus wel nog steeds een slecht model’, aldus Van Hulsteijn. Gennep gaat er als gemeente met veel instellingen binnen de gemeentegrenzen volgens het nieuwe verdeelmodel erg op achteruit. Dat geldt eveneens voor Ermelo, die 118 euro per inwoner minder zou gaan krijgen. ‘Dat is begrotingstechnisch niet meer op te lossen’, aldus burgemeester Dorine Burmanje van de Gelderse gemeente.

Randvoorwaarden

Tot het indienen van de vergaande resolutie waarin een nieuw verdeelmodel wordt geëist, besloot het VNG-bestuur nadat Binnenlandse Zaken in december duidelijk maakte onverkort te zullen vasthouden aan invoering van het ondermaats bevonden verdeelvoorstel. De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) oordeelde kort daarvoor zelfs dat invoering onverantwoord zou zijn, onder andere omdat het grote steden op onverklaarbare manier bevoordeelt ten koste van kleinere gemeenten. Slechts als wordt voldaan aan vier harde randvoorwaarden, zou kunnen worden overgegaan tot een andere verdeling van 30 miljard euro over de gemeenten.

Koek groter

Met name de gebrekkige uitlegbaarheid en de twijfels of wel voldoende gekeken is naar de kosten in het sociaal domein, schreeuwen volgens de gemeenten om een nieuw verdeelmodel ter vervanging van het huidige model dat ‘achterhaald en verouderd is.’ En dat kan pas worden ingevoerd als het in lijn is met het ROB-advies ‘en de koek is vergroot.’ Met dat laatste wordt bedoeld dat het rijk via het gemeentefonds meer geld richting gemeenten moet laten vloeien.

Compensatie

Als dat betekent dat het verdeelmodel niet per 1 januari 2023 wordt ingevoerd, dan staat de VNG er wel op de gemeenten die daar dan financieel nadeel van ondervinden – de zogeheten voordeelgemeenen – te compenseren. Sommige gemeenten krijgen immers al jarenlang veel te weinig geld. En dat, zo waarschuwen de gemeenten, mag zeker geen sigaar uit eigen doos zijn. Met andere woorden: die compensatie moet dan niet te koste gaan van andere gemeenten.

Tegengeluid

Niet alle gemeenten schaarden zich achter de resolutie. Met Tilburg stemden bijvoorbeeld nog elf centrumgemeenten tegen. ‘Wij zijn van mening dat de resolutie niet realistisch is. Je kan niet iedereen tevreden stellen bij een herverdeling en de oplossing voor de voordeelgemeenten is een sigaar uit eigen doos. Er zal geen extra geld komen, dat lukt al niet voor jeugd en het abonnementstarief, en het enige alternatief is het accres of de vrije ruimte in het gemeentefonds. En dan betaal je het per saldo zelf’, aldus een zegsman van de gemeente Tilburg. In aanvullend onderzoek gelooft Tilburg niet. Er is volgens de gemeente al heel  veel onderzoek gedaan en extra onderzoek gaat niet meer opleveren. Dat was ook een belangrijk argument om tegen de resolutie te stemmen.