Baatbelasting maakt warmtenet gemeenten financierbaar

Met het invoeren van een baatbelasting kunnen gemeentelijke investeringen in de aanleg van een warmtenet voor een aanzienlijk deel worden terugverdiend. Wel zitten er enkele haken en ogen aan.

Afgebakend gebied

Dat blijkt uit een onderzoek van het Erasmus Studiecentrum voor Belastingen van Lokale overheden (ESBL) in opdracht van de regio Drechtsteden. Het gaat hierbij om een heffing in een afgebakend gebied binnen de gemeente, waarbij alleen de bewoners die baat hebben bij het warmtenet in de heffing worden betrokken. De gemeente doet de voorfinanciering en de bewoners betalen die terug over een overeengekomen periode met een maximum van dertig jaar.

Geen eigenaar
Volgens de onderzoekers hoeft de gemeente niet de eigenaar te zijn van het warmtenet om de baatbelasting te mogen heffen. Wel is een minimale vereiste dat de gemeente er medewerking aan verleent en bij de voorbereiding is betrokken. Ook moet vooraf door de gemeente zo exact mogelijk worden vastgelegd welke voorzieningen onder de baatbelasting vallen, wat de totale kosten zijn en welk deel daarvan onder de heffing zal vallen. Op een later moment in de aanleg alsnog een baatbelasting invoeren is dus niet toegestaan.

Differentiatie
Een van de dilemma’s waar gemeenten bij deze wijze van financieren voor kunnen komen te staan is de ongelijksoortigheid van het woningbezit. Wat doe je, bijvoorbeeld, als zich zowel particuliere als corporatiewoningen in het afgebakende gebied bevinden? Een optie zou kunnen zijn om niet de gehele kosten te verhalen op de corporatie, maar een deel van de aanleg van het warmtenet uit algemene middelen te financieren. Ook zou er tariefdifferentiatie kunnen worden toegepast, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen de aanleg van het warmtenet en de daadwerkelijke aansluiting erop. Zo zou je voor particuliere eigenaren een lager bedrag tarief kunnen hanteren, omdat zij uitsluitend via de gemeente de technische mogelijkheid krijgen aangeboden zich (later) op het warmtenet aan te sluiten.

Andere financiering
Een andere optie is om de bekostiging te regelen via een verhoging van de ozb. Omdat de gehele gemeente uiteindelijk zal profiteren van het warmtenet en de aanleg bijdraagt aan een schonere leefomgeving is dit volgens de onderzoekers te verantwoorden. Met de extra baten zou de gemeente een lokaal energietransitiefonds kunnen beginnen. Extra voordeel is hier dat bezwaar maken door individuele burgers die niet van het gas af willen of de rekening te hoog vinden weinig kans maakt: de bepaling van de hoogte van de ozb is een autonome bevoegdheid van een gemeente.