De echte kosten zijn het gebrek aan resultaten

Een nieuw coalitieakkoord, een nieuwe begroting. De inkt is nog niet droog of de ambities van gemeentebesturen kunnen al de prullenbak in. Door de hoge energieprijzen worden de doelen niet alleen moeilijker haalbaar, er komen ook nieuwe urgente vragen op. Welke hap nemen de stijgende energieprijzen de komende tijd uit de begroting? Hoe gaan de armoedecijfers zich ontwikkelen en hoe grijpen we in? Als de begroting op de schop moet, let dan wel op de doelmatigheid van de uitgaven, zegt Andre van der Meer, adviseur Overheid bij SAS. Hij deelt enkele bespaartips en winstwaarschuwingen.

Kaasschaaf

‘Nu een derde van de huishoudens in de problemen dreigt te raken, ligt een verhoging van de gemeentelijke belastingen niet voor de hand. Logischer lijkt het om naar de uitgaande geldstromen te kijken, maar grijp niet meteen naar de kaasschaaf. Zeker als een besteding heel effectief of efficiënt is, kan het weghalen van twee procent leiden tot misschien wel honderd procent schade voor een maatschappelijke opgave. Een risico dat nu echt niet genomen kan worden.

Resultaatanalyses

‘Analyses van kosten en resultaten zijn cruciaal voor verantwoord bezuinigen. Blijkt dat je in een gebied investeert op een manier die weinig oplevert aan maatschappelijke waarde, dan ligt daar een bezuinigingsmogelijkheid. Treffende voorbeelden zijn te vinden bij Michelle van Tongerloo, straatarts in Rotterdam en publicist. Zij ziet rondom een gezin in nood vaak een ‘bijenzwerm aan zorgonzin’ die amper iets toevoegt maar wel veel geld kost. Ofwel: de echte kosten worden veroorzaakt door het gebrek aan resultaten. Zelf werkt Michelle met een initiatief waarbij ingezameld geld rechtstreeks naar het doel gaat. Hoe gaat dat bij gemeenten? Is in kaart gebracht of het budget rechtstreeks naar het probleemgebied gaat of zijn er intermediairs betrokken die niet veel toevoegen?

Multifunctionele teams

‘Als bezuinigen nodig is, is het belangrijk om te weten welk effect je ermee wilt bereiken. En effecten krijg je in beeld door te analyseren, het liefst in multifunctionele teams, met mensen die met de voeten in de klei staan. Te vaak nog neemt de afdeling financiën het voortouw in het doorvoeren van een bezuiniging, dan komt het te laat bij de inhoudelijke medewerkers. Betrek ze meteen bij het analyseren van het domein waarop ze moeten gaan besparen. Vraag ze te laten zien wat hun afdeling bereikt met het geld. Dan krijg je een ander gesprek en een andere aanpak. Betrek ook businessanalisten erbij en vooral externe stakeholders.

Scenario’s bouwen

‘Bij de analyses door de gemeentelijke teams zijn data en data-analyses onontbeerlijk. SAS heeft daarvoor de tooling, de software die ingezet kan worden voor een resultaatanalyse of een effectanalyse. Maar ook de ervaring. Zo hebben we recent een effectenanalyse gemaakt middels een hackathon. Hoe kon een bepaald budget het best worden besteed in een achterstandswijk, welke mix aan maatregelen en welke verdeling van het budget was optimaal? SAS helpt wereldwijd overheden met het bouwen van scenario’s, om effecten te berekenen van verschillende interventies en grip te krijgen op processen, en om resultaten te bereiken die bijdragen aan een vitale samenleving. We gaan hierover graag met gemeenten in gesprek.’