Zorgen over invoering eID in 2017

PvdA-Kamerlid Astrid Oosenbrug heeft er een hard hoofd in of de nieuwe veilige inlogmethode eID, opvolger van DigiD, wel in 2017 wordt ingevoerd, zoals al jaren wordt beloofd. ‘Ik vond invoering in 2017 in 2012 al heel ambitieus.’

Kennisniveau niet op peil

Reden voor haar ongerustheid is dat pilots met eID nog niet zijn begonnen of afgerond en nog een evaluatie moet plaatsvinden. ‘Dat gebeurt sowieso pas in 2017.’ Daarbij mist ze urgentie en belangstelling bij de overheid voor ict en digitale ontwikkeling. Ze noemt het opmerkelijk dat zo weinig is terug te vinden over ict in de begroting, terwijl het een van de grote onderwerpen is en teleurstellend dat open source en standaarden niet eens worden genoemd. ‘Dat is mijn grootste kritiekpunt. De minister doet net alsof het een “moeten” is. Ik ontmoet zoveel weerstand, maar het staat gewoon in de wet dat de overheid gebruik moet maken van open standaarden. Je moet transparant werken. Ik stel al vier jaar vragen over hoe die communicatie met de burger dan wordt ingevuld en de antwoorden zijn niet geruststellend. Ik denk dat ambtenaren het vaak gewoon niet begrijpen. En als het kennisniveau niet op peil is, dan is dat niet goed.’ Oosenbrug is het stadium van praten eigenlijk wel voorbij. ‘We moeten iets doen voor 2017, anders is het project bij voorbaat al mislukt.’

Vaart maken met eID

Kamerlid Ingrid de Caluwé (VVD) viel juist wel de nadruk op toekomstbestendige vooruitgang in de Troonrede op: investeren in nieuwe kansen. ‘Ik ben blij dat onze digitale economie wereldwijd in de top-10 staat en we veel innovatieve bedrijven hebben. Ze lopen voorop en dat moet zo blijven. De overheid moet dit faciliteren en het bijvoorbeeld mogelijk maken dat je veilig kunt inloggen op het internet. Met Digid is dat op lange termijn niet mogelijk. Als we andere digitale faciliteiten willen gebruiken, zoals het zelf doorgeven van gegevens en aanvragen van een VOG, moeten we veilig kunnen inloggen. Daarom moeten we vaart maken met eID. Dat heeft een hoger veiligheidsniveau en daarin moeten we investeren.’ De Caluwé is aangenaam verrast over het bedrag dat voor ict wordt uitgetrokken. Vorig jaar was dat 36 miljoen en nu 45 miljoen. ‘Eerst werd over 20 miljoen gesproken, dus dit is beter dan verwacht.’

Meer geld kan averechts werken

Maar meer geld is ook niet alles, vindt Michiel Leenaars, directeur van Internet Society Nederland. ‘Het kritieke punt is dat geld geen substituut is voor kennis van zaken en coördinatie, en dat zonder goed opdrachtgeverschap meer geld juist averechts kan werken.’ De belangrijkste innovaties vinden plaats met de buikriem aangetrokken, aldus Leenaars. ‘De nieuwe generatie ict-bedrijven werkt vooral met open source en ontketent daarmee fantastische groei. De overheid loopt daarin achter.’ Het ministerie van Infrastructuur en Milieu constateert terecht dat binnen de overheid kennis verloren is gegaan en men niet altijd meer als volwaardig gesprekspartner kan optreden, vindt hij. ‘Dat bijvoorbeeld de Belastingdienst zeer fors gaat investeren om de verhouding onderhoud en nieuwbouw te veranderen naar “marktconforme verhoudingen” baart me nu al zorgen.’

Breng visie in ict-beleid

Oosenbrug kent de zorgen van Leenaars en wil wel van de daken schreeuwen dat het niet “vanzelf” goed komt met ict-projecten. ‘Zorg dat burgers het idee krijgen dat de overheid in controle is. Pomp er niet alleen geld in en denk dat het wel goed komt. Een ict-project is nooit af, maar breng er dan een visie bij. Hoe gaan we het systeem ontwikkelen? Hoe kunnen we echt dienstverlenend zijn? Ook naar digibete burgers toe. De overheid is er voor burgers en niet andersom. Dat moeten we scherp in de gaten houden.’ Ook De Caluwé vraag zich af of er wel voldoende aandacht voor ict is in bestuurlijk Nederland. ‘Er staat 23 miljoen ingeboekt voor de ontwikkelingsfase van eID, maar niks voor de uitrol. Ik wil van de minister weten hoeveel van die 45 miljoen in totaal voor eID beschikbaar is en wil die businesscase wel eens zien. Moet het bedrijfsleven dat straks betalen of mensen zelf? De begroting is een stap in de goede richting, maar eerst moet duidelijker worden waar het geld precies aan wordt besteed.’