Wel of geen minister van Digitale Zaken?

Hoe moeten we de governance inrichten rond digitalisering? Een minister van Digitale Zaken? Nu zijn drie ministeries verantwoordelijk voor digitalisering. De Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB) publiceerde een essay over de governance van het Nederlands digitaliseringsbeleid. Belangrijke aanbeveling is het om in het vraagstuk niet te gaan versimpelen.

Chefsache

Op dit moment hebben drie ministeries een eigen verantwoordelijkheid in de portefeuille digitalisering. BZK gaat over de grondrechten en digitalisering van de overheid, EZK over de economische kant en JenV over het privacy- en veiligheidsperspectief. Kan het anders, beter? Bijvoorbeeld met een minister voor Digitale Zaken? Of is het voldoende om er ‘chefsache’ te maken; onder de verantwoordelijkheid van de premier of vice-premier. De maatschappij meer betrekken door een vorm van netwerksturing? Of houden we het toch zoals het nu is?

Niet versimpelen
De keuze voor een vorm van governance hangt samen met de manier waarop je kijkt naar digitalisering, zegt het NSOB. Zie je digitalisering bijvoorbeeld vooral als een maatschappelijke opgave? Of een aspect dat van belang is voor ieder beleidsdomein? Of toch vooral als revolutie? Een belangrijke aanbeveling van het NSOB is om niet te gaan versimpelen: geen enkele vorm van governance is perfect.

Risico’s adresseren
Kiest Nederland bijvoorbeeld voor een minister van Digitale Zaken, dan is er een kans dat andere departementen zich minder verantwoordelijk gaan voelen, stelt de ROB. Bij een Agentschap voor digitalisering mist het weer aan politieke legitimiteit. Bij elke optie zijn er keerzijdes die geadresseerd moeten worden. Bijvoorbeeld de vraag hoe – bij de keuze voor de minister van Digitale Zzaken – de verantwoordelijkheid ook weer bij de departementen komt te liggen.

Waarden expliciteren
Governance moet volgens de NSOB beginnen bij de vraag hoe verschillende waarden of perspectieven op waarden een plek krijgen bij het maken van beleid. Voorbeelden van waarden bij digitalisering zijn veiligheid, economie, grondrechten, open samenleving en kwaliteit openbaar bestuur. Waarden kunnen elkaar aanvullen en zelfs versterken. Maar ze kunnen ook met elkaar in conflict zijn. Dan is het zaak de waarden en het conflict te expliciteren en te zoeken naar een balans.

Dit artikel verscheen eerder op iBestuur.