‘Open ICT’ blijft ondergeschoven kind in aanbestedingen

Teleurstellend 

‘Pas toe of leg uit’ (comply or explain) heet het principe dat overheden dienen toe te passen als het gaat om een aantal officieel vastgelegde open standaarden op ICT-gebied. Maar vaak gebeurt geen van beide. Afwijken van die standaard mag als er een gegronde reden is, maar in de praktijk is daar weinig van terug te vinden. Mathieu Paapst onderzocht 80 overheidsaanbestedingen op ICT-gebied uit de eerste helft van 2010 en zag een teleurstellend beeld, vanuit het gezichtspunt van het actieplan NOiV dat sinds 2007 draait.

Brede toepassing
In minder dan de helft van de aanbestedingen is om brede toepassing van open standaarden gevraagd. Het Rijk scoort iets hoger, maar laat de eis nog steeds vaak achterwege. De nieuwe Algemene Rijksvoorwaarden bij IT-overeenkomsten (ARBIT) helpen daarin ook niet. Het pas-toe-of-leg-uit-principe is in 34,8 procent van de gemeentelijke aanbestedingen toegepast en in 46,2 procent van de rijksaanbestedingen. Juist over het laatste verbaast Paapst zich, omdat de ministeries direct vertegenwoordigd zijn in het College Standaardisatie.

Belemmeringen
Als het om open source software gaat (het andere speerpunt van NOiV) is het beeld niet veel positiever. In 29 van de 80 aanbestedingen is er een directe voorkeur voor een bij naam genoemde leverancier van traditionele ‘closed source software’ en in nog eens 9 gevallen zijn belemmeringen opgenomen voor leveranciers van open source software. Dat is niet alleen in tegenspraak met het actieplan NOiV, maar vooral ook met harde Europese  regelgeving, waarin staat dat technische specificaties de inschrijvers gelijke toegang moeten bieden. Paapst, voorheen ook juridisch adviseur van het programmabureau NOiV, verwondert zich er wel over dat leveranciers van open oplossingen niet vaker in het geweer komen tegen dergelijke belemmeringen.

 
In het vervolg van het onderzoek wil Paapst onder ander bekijken of er behoefte is aan een speciale aanbestedingwet of -reglement voor ICT.