Informatie ontkokeren in het sociaal domein

'Eén gezin, één plan, één regisseur' klinkt mooi. Maar gaat dat werken zonder één landelijk informatiesysteem? Als een van de vijf Living Labs probeert Utrecht de drie sporen in het sociaal domein te ontsluiten.

Losse systemen
De komende decentralisaties leven volop. Gemeenten zijn aan het bedenken hoe ze het kwetsbare deel van hun inwoners gaan ondersteunen en hoe ze hun organisatie daarop inrichten. Het moet integraal, beter én goedkoper. Dat betekent dat ook de informatievoorziening over die inwoners op de schop moet. Een ‘regisseur’ moet immers ten minste zicht hebben op welke instanties een probleemgezin proberen te helpen. En het vergaren van die informatie moet geen kostbare speurtocht worden door allerlei (tot dusver) losse domeinsystemen.

Buurtteams
"Er is hier al ingezien dat we het met die decentralisaties op de oude manier niet gaan halen”, zegt Pieter in ’t Hout, sinds begin 2013 informatie- en procesmanager Maatschappelijke Ontwikkeling bij de gemeente Utrecht. “We hebben al geëxperimenteerd met buurtteams en laagdrempelige basiszorg. Deze experimenten werden ondersteund met bestaande informatiesystemen, waartussen totaal geen verbinding was en waar we op termijn veel geld voor kwijt zouden zijn."

Mogelijke bouwstenen
In die constatering stond Utrecht overigens niet bepaald alleen en dat voorzagen ook de VNG en KING. Zouden gemeenten dit probleem niet samen moeten aanpakken? VNG liet KING de Verkenning Informatievoorziening Sociaal Domein (VISD) uitvoeren, waarvan de resultaten deze zomer beschikbaar kwamen. "We hebben de mogelijke bouwstenen van die informatievoorziening onderzocht", zegt Joost Broumels, projectleider VISD bij KING. "Er gaat veel veranderen rond toeleiding naar de zorg; hoe ga je dat nou organiseren? Wie schuiven er rond de keukentafel aan en wat heb je dan nodig om een goed plan te maken, vroeg te kunnen signaleren en regie te kunnen voeren? En hoe ga je de verantwoording informatiekundig ondersteunen? En dat alles binnen de geldende juridische kaders."

Géén ICT-project
Procesmanagers en automatiseerders moeten elkaar wel vinden om de 3D-informatievoorziening vorm te geven, constateert Hans Versteeg, projectleider informatievoorziening decentralisaties van de VNG. "Het gaat vooral over hoe je met elkaar werkt en daarbij is informatie van belang en ICT gebruik je uiteindelijk om die informatie op een goede plek te krijgen. Maar het is bij uitstek níet een ICT-project. Ik vind het leuk om te zien dat ook managers '3D' dat snappen. Je moet vanuit de business redeneren."

Living Lab Utrecht
Dat laatste is ook precies wat Pieter in 't Hout zegt te doen. Hij is voortrekker van een plan dat Utrecht de komende anderhalf jaar in de praktijk gaat brengen. Utrecht is daarbij één van de vijf gemeenten die als 'Living Labs' de ideeën uit de VISD in de praktijk toetsen. Eindhoven, Enschede, Zaanstad en Leeuwarden zijn de andere (plus het platform Digitale Steden Agenda).

Eerst een kortetermijnsysteem
In 't Hout schetst de drie sporen in het sociaal domein. Spoor 1 is het zelforganiserend vermogen van de burger, waar een groeiend deel van de hulp vandaan zal moeten komen. Spoor 2 is de basiszorg waarin de nieuwe buurtteams en andere eerstelijnsvoorzieningen hun werk doen. Spoor 3 ten slotte is de aanvullende zorg, doorgaans van gespecialiseerde gemeentelijke of externe instanties. Voor spoor 2 (basiszorg) voorziet In ’t Hout voor de gemeente Utrecht een tijdelijk 'kortetermijnsysteem'. "In die basiszorg is het nieuw dat we eerst naar het probleem van de burger gaan kijken en een afweging maken of die burger het misschien zelf kan oplossen. Het kortetermijnsysteem voor de regie moet dat ondersteunen. De functionaliteiten die VISD noemt – registratie 1 plan, vroegsignalering, berichtgeving en inkijk/klantbeeld, vind je in geen enkel systeem allemaal terug."

Lees het hele verhaal deze week in BB22