'ICT-systemen gevaar voor autonomie burger'

De belangen van de burger dreigen in de knel te komen bij het ontwerp van ICT-systemen van de overheid, meldt het Rathenau Instituut in een bericht aan de tijdelijke commissie die het parlementaire onderzoek naar ICT bij de overheid voorbereidt.

Efficiëntie belangrijker
Het parlementair onderzoek moet duidelijk maken wat er mis en wat er goed gaat bij grote ICT-projecten van de overheid. Het Rathenau Instituut, dat enkele projecten op het gebied van de digitalisering van de overheid heeft afgerond en momenteel voor het Europees Parlement het onderzoek Security of eGovernment Systems uitvoert, ziet dat er weinig oog is voor de belangen van de burger bij het zetten van digitaliseringsstappen. 'Nu staan vaak de behoeften van de opdracht gevende instantie (stroomlijning organisatie, verhoging efficiëntie) voorop.'

Burger machteloos
Er is een wisseling van perspectief nodig, stelt het instituut in de 'handout' die het voor de kamerleden heeft opgesteld. Zorgen zijn er bij Rathemau vooral om aantasting van de autonomie van de burger. Risico's betreffen niet alleen beveiliging van systemen en de persoonsgegevens daarin, maar vooral ook de bredere 'afhankelijkheid van burgers van een gedigitaliseerde overheidsbureaucratie', die alleen maar verder toeneemt. Als de burger ten onrechte als probleemgeval of wanbetaler wordt geregistreerd door foutieve gegevens of verkeerd 'matchen' van gegevens, staat hij vaak nogal machteloos. De afhankelijkheid van ICT neemt toe, de invloed die de burger erop heeft, neemt af.

Inzage en regie
Al in het ontwerp van systemen moet de overheid zich hiervan bewust zijn, vindt het Rathenau Instituut. Van het recht op inzage en correctie van gegevens, zoals dat nu in de Wet bescherming persoonsgegevens is opgenomen, komt anders weinig terecht. Burgers moeten meer regie krijgen over hun gegevens en makkelijker toegang krijgen tot relevante overheidsinformatie.