Gelderse omgevingsdiensten over op data-gestuurd toezicht

Hoe kan een omgevingsdienst zijn toezichtcapaciteit nog slimmer verdelen? De Gelderse Omgevingsdiensten lijken daar een oplossing voor te hebben gevonden. Met de gegevens van het nieuwe centrale gegevenspunt I-GO wordt duidelijk welke bedrijven goed en slecht de regels naleven. Daarnaast maken de gegevens door de vorming van deze database een enorme kwaliteitsslag. Volgens directeur Henk Jan Baakman wordt er een grote stap richting de Omgevingswet gezet.

Van zeven databases naar één database
Gelderland telt momenteel zeven omgevingsdiensten met ieder zijn eigen taken en verantwoordelijkheden binnen de provincie. Samen met de 54 Gelderse gemeenten en de provincie wordt er gewerkt aan één database: de Informatievoorziening Gelderse Omgevingsdiensten. Vergunningverleners, toezichthouders en handhavers kunnen daarmee met een klik op de muis toegang krijgen tot de meest actuele gegevens van alle milieuhinderlijke bedrijven in Gelderland. Er wordt daarmee een belangrijke stap gezet richting het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), waar alle gemeenten, provincies en dus ook omgevingsdiensten in Nederland naartoe werken.
 

Een nieuwe stap vooruit
Henk-Jan Baakman, directeur van de Omgevingsdienst de Vallei, legt namens de Gelderse Omgevingsdiensten uit hoe de Informatievoorziening Gelderse Omgevingsdiensten (I-GO) tot stand is gekomen. Hij constateert dat de omgevingsdiensten enkele jaren geleden al grote stappen hebben gezet, door intensief samen te werken. Taken van de Gelderse gemeenten en provincies werden taken voor de zeven Gelderse Omgevingsdiensten. ‘De huidige werkprocessen van deze diensten zijn daardoor al flink geautomatiseerd. Vergunningaanvragen en milieumeldingen beoordelen, het vastleggen van controleresultaten; de hele ‘workflow’ is gedigitaliseerd. Al het papier zit in het systeem. Toch wilden we met de omgevingsdiensten nog een stap voorwaarts maken, mede omdat de Omgevingswet eraan komt.’
 

Analyses maken van gegevens
Ieder jaar maken de Omgevingsdiensten een ‘toezichtprogramma’, waarbij bepaald wordt bij welke bedrijven er dit jaar gecontroleerd wordt. Bij alle bedrijven langsgaan is geen optie, want dan zouden er volgens Baakman vijf tot zes keer zoveel toezichthouders nodig zijn. ‘Je moet de toezichtcapaciteit dus verdelen: naarmate risico’sgroter zijn, gaan omgevingsdiensten een bedrijf daarom vaker controleren en zwaarder sanctioneren.’ Met deze ‘klassieke’ werkwijze en het bijbehorende registratiesysteem is het echter niet mogelijk om de gegevens van eerdere jaren te analyseren. Met het nieuwe registratiesysteem kan er complexe data-analyse plaatsvinden en worden bedrijven die bij eerdere controles op één of meerdere onderdelen er negatief eruit sprongen, vaker gecontroleerd worden dan bedrijven die hun zaken goed op orde hebben. Bedrijven die goed presteerden worden in het toezichtprogramma meer ontzien.
 

Voordelen van data-gestuurd werken
De zeven omgevingsdiensten werken nu met één dataset van het centrale punt I-GO. Met deze dataset, die door de zeven omgevingsdiensten wordt gevormd, kunnen er wel data-analyses worden gehouden. Op een later moment kunnen bedrijven hun eigen gegevens in het systeem zetten. Baakman licht toe: ‘Er zijn ongeveer 50.000 bedrijven in Gelderland waarvan gegevens in I-GO zitten. Het gaat om bijvoorbeeld hun apparatuur, vloeren van bijvoorbeeld tankstations, mestsilo’s bij boeren. Bedrijven nemen de administratie en de regels vaak serieus. Door de gegevensgerichte benadering is het mogelijk om de bedrijven die een goede administratie voeren en zich aan de regels houden, minder onnodig op de huid te zitten.’ 

Enorme operatie
I-GO is al in werking, maar nog niet in een definitieve versie. Er worden momenteel nog meer functionaliteiten ontwikkeld voor de database. Baakman: ‘Dit was natuurlijk een enorme operatie. De gegevens werden met queries uitgehaald en aangeleverd bij I-GO. Daar worden ze gecontroleerd op juistheid, bijvoorbeeld door te vergelijken met basisregistraties én onderlinge consistentie. Er komen heel veel fouten uit, die we aanpassen. De kwaliteit van de data in Gelderland is daardoor met sprongen vooruit gegaan.’

Dit is een ingekorte versie. Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nummer 19.