Eén gemeentelijke webarchitectuur onhaalbaar

Alle gemeenten dezelfde websitestructuur. Dat zou veel geld kunnen besparen. Toch lijkt dit geen haalbare kaart.

'In een tijd van bezuinigingen is het een goed idee om gezamenlijk één toegankelijk websitesysteem te bouwen waarin iedere gemeente een eigen logo, kleur en informatie kan plaatsen. Daarmee voorkom je dat iedere gemeente een eigen websitesysteem moet laten bouwen.' Dat bepleit de stichting Waarmerk drempelvrij.nl, die de kwaliteit van onder meer gemeentelijke websites controleert.

Webrichtlijnen

Minister Spies wil gemeenten dwingen om voor het einde van het jaar te voldoen aan de zogeheten Webrichtlijnen, die gaan over kwaliteit en toegankelijkheid van hun websites. 'En als gemeenten zich daar niets van aantrekken?', vraagt Marcel Meijs, gemeentesecretaris van Enschede zich af. 'Ik weet zeker dat het geklungel nog rustig een jaar mag doorgaan hoor.'

Gezamenlijk bouwen
Eén techniek achter alle gemeentelijke websites zou niet alleen heel veel geld besparen, maar er ook voor zorgen dat iedereen in één keer aan de Webrichtlijnen voldoet. Maar elke gemeente wil zelf bouwen. Clubs als GovUnited en Dimpact kopen voor groepen gemeenten gezamenlijk een bouwer in. Maar ze verwachten geen omvangrijke groei de komende tijd. Waarom niet?

Overbluffen
Anoniem wil iemand het wel zeggen: 'Gemeenten hebben nog teveel geld en kunnen het zich permitteren om alles zelf te doen.' Daarnaast speelt de angst voor verlies van autonomie. Verder is er de macht van de bouwers. Volgens Marijke van Grafhorst, ambtelijk secretaris van drempelvrij.nl laten 'onkundige gemeenten zich overbluffen door bureaus, die bouw, onderhoud en licenties in een pakket verkopen, zelfs als het gaat om open source software. Die ruimte moeten ze niet krijgen.'

Sturing
Meijs hoopt op meer sturing vanuit het rijk. 'Topdown ja, van mij mag de minister dat doen.' Maar Tof Thissen, directeur van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING), gelooft meer in de kracht van decentraal. 'Stap voor stap, van onderop. Als we aan het begin van de internetrevolutie waren begonnen met het idee van een gemeenschappelijke webarchitectuur voor alle gemeenten, dan had nu nog geen enkele gemeente iets gehad.'

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 7, 13 april 2012.

Jos Moerkamp

Bekijk alles van Jos Moerkamp

Reacties: 14

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Paul Vriend / kwaliteitsadviseur

Gaat dit artikel echt in op de richtlijn die de minister af laat geven of gaat het over het onderbuikgevoel dat de rijksoverheid niet alleen de kwaliteitseisen vastlegt maar ook de structuur.

Maar moet je je niet beperken tot de vraag of de informatie die beschikbaar wordt gesteld en de e-dienstverlening van de gemeentelijke overheid prioriteit moet hebben in plaats van het etaleren van plaatselijke ongenoegens en weerstanden die er zijn?

De gemiddelde einsteiner weet het al lang. Kennis is macht, kennisdelen is kracht. En een gezamelijke structuur maakt ook een overheidswinkel eenvoudig toegankelijk.

Ivo

Een structuur zoals Wordpress met widgets en applets zou een goede oplossing kunnen zijn. Die miniprogrammaatjes zouden dan gecertificeerd kunnen worden op inhoudelijke juistheid en beveiliging. Een gemeente kan dan een willekeurig sjabloon kiezen wat bij ze past en gebruik maken van gezamenlijk ontwikkelde modules die "standaard" taken doen zoals

- afhandeling aanvraag bouwvergunning

- openingstijden afvalbrengstation

- toegankelijkheid bestemmingsplannen

- aanvraag uitkering

enzovoort

Arnold / gemeentemabtenaar

Geklungel? Als de rijksoverheid nu eens zorgt voor een betrouwbare DigiD aansluiting en leveranciers hun CMS testen op betrouwbaarheid inzake hackers e.d. is het probleem grotendeels opgelost. De webbeheerders worden gek van de continue stroom aan wijzigingen op dit gebied. Daar wordt je moedeloos van en werkt behoorlijk demotiverend.

Piet Woudt / Bestuurslid vereniging TYPO3gem

De vereniging typo3gem bestaat nu vier jaar en is in die tijd gegroeid van 15 gemeenten naar 34 overheidsorganisaties die samenwerken op het gebied van de gemeentelijke websites. Als vereniging zijn we in de afgelopen jaren vooral bezig geweest de manier van samenwerken goed op poten te zetten en minder met PR, vandaar dat we (helaas) nog niet bij iedereen bekend zijn.

In tegenstelling tot GovUnited en Dimpact is er bij TYPO3gem geen noodzaak om het met zijn allen eens te worden over de te bouwen functionaliteiten. We noemen dat 'samenwerken zonder keurslijf'. Onze vereniging biedt een platform om elkaar te vinden, bijvoorbeeld voor de duur van een project, maar ook voor een langduriger samenwerking in één van onze werkgroepen. In dat geval gaat het meer om het delen van kennis en ervaring.

Het samen laten bouwen van extensies is aantrekkelijk. Een functie die voor € 50.000,- wordt gebouwd in opdracht van vijf gemeenten betekent dat iedere gemeente slechts € 10.000,- kwijt is, maar daar wel voor € 50.000 aan functionaliteit voor krijgt.

Ook op het gebied van beveiliging en het voldoen aan webrichtlijnen doen TYPO3 gemeenten het goed. We organiseren speciale workshops over dergelijke onderwerpen voor onze leden en bieden daar waar nodig elkaar hulp en ondersteuning. Kortom wat in het artikel wordt bepleit doen wij voor een belangrijk deel al jaren, met plezier en met succes. Meer informatie: www.typo3gem.nl

Peter / Projectmanager

Dat de overheid - centraal, decentraal of gedeconcentreerd - de eigen beleidsregels onvoldoende kent, laat staan zich eraan houdt is al decennia niets nieuws.

van Grafhorst heeft daarmee dan ook een terecht punt. Zij noemt het 'onkunde', ik zou het liever 'goedbedoeld amateurisme' noemen.

Niets is simpeler dan in het contract voor de website de zin op te nemen "het resultaat zal voldoen aan de gestelde webrichtlijnen conform het Nationaal Uitvoeringsprogramma Betere Dienstverlening en e-overheid (NUP) ". En betaling daarvan afhankelijk te stellen.

Het BB-Themanummer noemt niet voor niets het 'digitaal loket'. Overheden en bedrijfsleven zien hun website echter nog steeds vaak als 'etalage'.

Besturen geven vaak de voorkeur aan een 'dynamische, representatieve multimedia presentatie' in plaats van functionaliteit. Waarvoor niet zelden tonnen worden uitgegevens. En waarna men er weinig méér mee kan dan naar kijken.

Het heeft dan ook weinig of niets met techniek te maken maar álles met visie en doel.

De onderliggende Internet-'techniek' is voor het overgrote deel gratis.

Het bouwen van een goed functionerende website is iets dat een doorsnee scholier kan.

Ik ben het eens met de bottom up aanpak van Tof Thissen.

Ik stel dan ook voor dat elke gemeente de plaatselijke scholen uitnodigt de gemeentelijke website te bouwen.

Schrijf er een wedstrijd voor uit; de winnaar krijgt 10% - en een beker - van de aanvankelijk extern begrootte kosten, de verliezers elk 1%

Leuk en leerzaam voor de scholieren, goed voor het draagvlak binnen de gemeente, beter eindresultaat, en al snel 80% kostenbesparing.

Derk Kremer / Specialist in Goed Opdrachtgeverschap

Het artikel bevat een aantal interessante gezichtspunten of opvattingen. Ben het met Thissen eens dat de kracht zit in een decentrale aanpak. Op zich is daar niets mis mee. Centraal kan worden aangegeven waar een goede gemeentelijke website aan moet voldoen, maar het blijft de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenten om hier wel of niet wat mee te doen.

Veel zorgelijker is de opmerking over "onkundige gemeenten die zich laten overbluffen door bureaus". Met terecht de opmerking dat gemeenten deze ruimte niet moeten geven aan externe leveranciers. Maar dit alles te maken met goed opdrachtgeverschap van de kant van de gemeenten. Om tot goed opdrachtgeverschap te komen is het niet nodig om kennis van ICT of een website te hebben. Veel belangrijker is om intern de vraag te stellen "wat wil ik hiermee bereiken" en "op welke manier wil ik dat bereiken". Het beoordelen van aanbiedingen gaat dan vooral om niet functionele criteria.

Voor meer achtergrond informatie verwijs ik naar een paar artikelen over dit onderwerp die ik samen met Hans Wortmann, hoogleraar RUG, heb geschreven. Zie http://publicaties.eestum.eu/Publicaties/overzic …

Flip Zolderman

Ik herinner me nog al te goed hoe verschillende ministeries lekker langs elkaar heen werkten en bijvoorbeeld voor de vergunningen naast elkaar verschillende oplossingen voor websites aan het uitwerken waren. Heerlijk! Luister dan in ieder geval goed naar de gemeente, en niet op de absoluut knullige, tenenkrommend slechte manier van GovUnited...

In principe klinkt het idee goed, maar in de praktijk werk ik het liefst met een partij die zich echt verdiept heeft in de behoefte van de gemeente en de burger.

H. Wiersma / sr. beleidsadviseur (gepens.)

400 gemeenten, 400 eilandjes? Waar blijft de VNG? Natuurlijk 1 websitesteem op hoofdlijnen met ruimte voor lokale invulling. Samenwerken en efficiënt werken!

Nico / zzp

Ik raad iedereen aan een vergelijking te maken van gemeentelijke website. Pak Den Haag en bijvoorbeeld uw eigen dorp. De verschillen zijn aanzienlijk grote dan kleurtjes, menu structuur en pop-ups.

Voor veel gemeentes is het in toenemende mate het hart van hun dienstverlening aan het worden (van 30% naar 80%). De meeste websites muteren dagelijks en de structuur wordt a.g.v. de forse uitbreiding van het productaanbod, periodiek grondig herzien. Het idee dat je een dergelijk product voor alle gemeenten gelijk zou kunnen maken lijkt mij, met alle respect, onzin. Tenzij je een helder beeld hebt van de eindplaat en achterlopers zichtbaar laat achterlopen (deze pagina is in bewerking). Het is te vergelijken door de website van de albert-hein toe te passen op de locale buurtsuper.

Het idee om scholieren dergelijk websites te laten ontwerpen, lijkt mij zeer onverstandig. Maar wellicht dat Albert Hein, TNT, het Rijk, Etos hier ten onrechte grote kansen hebben laten liggen :-)

Bart Lindeboom / Hoofd I&A

Dat "ene websitesysteem" (CMS) in gemeenteland is er al lang. Het heet TYPO3. TYPO3 biedt voldoende keuzevrijheid voor het groeiend aantal gemeenten dat het systeem gebruikt om zich te onderscheiden - als ze dat willen, want standaard kan ook.

TYPO3gem is de gemeente-community die allerhande samenwerking faciliteert voor met name gemeenten rond het CMS. TYPO3gem-leden delen ontwikkelde software en kennis. Inmiddels kozen tientallen gemeenten TYPO3, van klein naar (heel) groot.

Chris

"Anoniem wil 'iemand' het wel zeggen"? BB vindt het niet nodig om, als ze iemand anoniem opvoert, iets te melden over de achtergronden en (dus) de geloofwaardigheid van deze bron? Was het de barkeeper van het dichtstbijzijnde café, of een gemeentesecretaris, of ...?

Flip Zolderman

@bartlindeboom - reclameme maken voor je eigen systeem is makkelijk natuurlijk, maar zo ken ik er nog wel een paar - SIM is bijvoorbeeld erg ver in gespecialiseerde oplossingen voor gemeentelijke websites. En dit roep ik nu eens zonder dat ik belanghebbend ben.

Ruud Ravenhorst / Webadviseur

Misschien goed om te weten dat deze discussie ook al jaren speelt binnen Cascadis (www.cascadis.nl), de beroepsvereniging voor webprofessionals in de publieke sector. Op hun site en hun forum komt deze discussie regelmatig terug.

Raph de Rooij

Tof Thissen gelooft naar mijn mening terecht in de kracht van decentraal. Of 'van onderaf'. Er kunnen heel interessante dingen uit voortkomen als het initiatief van onderaf komt. En als dat initiatief vervolgens de zegen van boven krijgt.

In 2005 bedachten een paar webwerkers bij verschillende ministeries dat het wel zo handig zou zijn om een aantal zaken gezamenlijk te regelen. Dat werd een projectje waar al snel - dankzij een doortastende coördinator op het ministerie van Algemene Zaken - het beraad van secretarissen-generaal haar goedkeuring aan gaf. Een grass-roots initiatief dus met de zegen van boven; dat bleek een gouden recept te zijn.

Het project leverde een gemeenschappelijke stijlgids voor ministeriewebsites op, samen met een set voorbeeldtemplates die elk ministerie naar eigen inzicht mocht gebruiken. Ondanks - of misschien juist doordat - er geen verplichting was om een gemeenschappelijke grafische stijl te hanteren, kozen op één na alle ministeries er voor om die set voorbeeldtemplates te gebruiken en ontstond er toch een samenhangende look & feel. Maar wel behield elk ministerie het eigen CMS. Want het bleek uiteindelijk nauwelijks relevant om daarop te standaardiseren.

Maar de gemeenschappelijkheid was er. En het onderling vertrouwen ook. Die aspecten hebben zeer zeker bijgedragen aan het uiteindelijke besluit om alle ministeriewebsite op te heffen en onder gezamenlijke vlag - en huisstijl - verder te gaan.

Belangrijk kenmerk: het was vooral geen 'groots en meeslepend' project. En er waren ook geen aanzienlijke centrale budgetten om het allemaal te realiseren. Wat het wel was: een unieke samenwerking die niet werd verziekt door machtsdenken of politieke spelletjes. Als er niet veel geld mee gemoeid is, is de kans daarop al een stuk minder.

Vraag is alleen of zoiets in gemeenteland ook kans van slagen heeft. Misschien wel, als de juiste mensen het mandaat krijgen en door die mensen er in slagen een gemeenschappelijk doel na te streven wordt nagestreefd, heeft het kans van slagen. Maar vooral geen grote budgetten voor vrijmaken, is de les. De uiteindelijke bekostiging moet óók 'van onderaf' komen.

O ja, ik zou bijna vergeten om ook nog iets te zeggen over de Webrichtlijnen. En dat kan natuurlijk niet ;-).

Mijn tip: beschouw de Webrichtlijnen voor de verandering eens niet als een technisch probleem - want hoeft ze echt niet te zijn - maar als een indicator voor bestuurlijke en organisatorische complicaties. Een van de mensen die al eerder heeft gereageerd, Derk Kremer, heeft het helemaal bij het rechte eind: de sleutel tot succes is goed opdrachtgeverschap. Zodra je daar echt grip op hebt, dan komen die Webrichtlijnen vanzelf wel. Net als de klanttevredenheid. En is de veiligheid van gemeentewebsites ook niet langer een probleem. En is budgetoverschrijding bij ICT-projecten niet langer een vanzelfsprekendheid.

Goed opdrachtgeverschap dus, dáár moeten de overheid vooral in investeren. Want dat levert het al gauw veel meer op.

Deel dit artikel

Jos Moerkamp

Lees meer

Almere ziet geen Europees alternatief voor Microsoft

Kabinet gestart met traject om algoritmeregister te verplichten

Zuid-Holland moet opheldering geven over datalek

Transparant over het gebruik van persoonsgegevens

‘Dreiging van buitenaf heeft Europa verenigd’

Almere ziet geen Europees alternatief voor Microsoft

Kabinet gestart met traject om algoritmeregister te verplichten

Zuid-Holland moet opheldering geven over datalek

Reacties: 14