Raadsleden bespreken gevolgen digitalisering te weinig

De gevolgen van digitalisering verdienen meer aandacht van gemeenteraadsleden, concludeert het Rathenau Instituut op basis van onderzoek. ‘Doordat gemeenteraden zich weinig over digitalisering uitspreken, ontbreekt het feitelijk aan de democratische legitimatie van de beslissingen die worden genomen.’

Neveneffecten

Gemeenten maken volop gebruik van technologie, bijvoorbeeld voor verlichting en veiligheid, maar deze processen hebben regelmatig onverwachte, ongewenste neveneffecten. Het Rathenau Instituut sprak zo’n dertig raadsleden, griffiers, wethouders en deskundigen uit verschillende gemeenten en concludeert dat raadsleden zelden spreken over de sociale en maatschappelijke gevolgen.

Ontsnappen

‘Het gebruik van digitale technologie in de gemeente wordt niet vaak onderworpen aan politieke en ethische analyse, terwijl dit wel een ingrijpende maatschappelijke impact kan hebben’, schrijven de onderzoekers in het rapport. ‘Daarmee ontsnappen belangrijke beslissingen over de inzet van digitale technologie nog vaak aan democratische controle.’

Ingewikkeld

De onderzoekers konden drie redenen waarom dat digitalisering weinig besproken wordt. De eerste is dat ‘raadsleden denken onvoldoende kennis van de materie te hebben’. Ze vinden het een ingewikkeld thema vinden waar lastig grip op te krijgen is. ‘Desalniettemin vinden ze het belangrijk richting te geven aan een wenselijke maatschappelijke impact.’

Uitvoering

Raadsleden en wethouders zouden digitalisering bovendien zien als een ‘kwestie van uitvoering’. De raad stelt de kaders vast en het college voert het beleid binnen die kaders uit, dus als digitalisering een kwestie van uitvoering is dan valt het niet onder hun verantwoordelijkheden.

Instrument

De derde reden is dat raadsleden zich vaak niet bewust zijn van de maatschappelijke impact. Ze zien digitale technologie slechts als een instrument en de ethische en politieke aspecten blijven dan buiten beschouwing. ‘Wanneer dit inzichtelijk wordt gemaakt, kan hun houding ineens veranderen, zo is de ervaring van een aantal raadsleden dat bewustwordingsavonden organiseerde.’