Met hoeveel data kom jij op een dag in aanraking?

Herken jij data in jouw dagelijks leven? Thuis, op je werk of buiten als je op reis bent? Overal is data en dit wordt alsmaar meer en meer door onder andere de technologische ontwikkelingen. Datageletterdheid is daardoor een steeds actueler onderwerp. Als je tegenwoordig een apparaat koopt is er een grote kans dat het data gaat verzamelen zodra je dit apparaat hebt geïnstalleerd of aanzet. Waar gaan deze data naartoe, wie is de ontvanger van deze data en wat wordt er vervolgens mee gedaan? Ben je je hier wel van bewust? 

Van data naar voordelen

In data zitten informatie waar je kennis en wijsheden uit kunt halen. Als je deze wijsheden combineert met interpretatiegevoel en domeinkennis kun je jezelf, of iemand anders, in een sterkere en bredere informatiepositie brengen. Hierdoor kun je bepaalde acties uitvoeren waar je voordelen aan kunt hebben. Dit zijn al een aantal voordelen van datageletterdheid. Misschien een nogal abstracte verwoording en vrij globaal allemaal. Laten we dit iets praktischer in kaart brengen en herkenbaarder. 

Een blokje wandelen naar de supermarkt

Stel je loopt door jouw wijk richting de supermarkt om een boodschap te doen en je ziet een huis met een 'te koop'-bord. Je vraagt je af wat het huis kost en je kijkt even op Funda. Je bent natuurlijk nieuwsgierig want jij hebt een soortgelijk huis in dezelfde wijk en hebt vorig jaar met veel moeite het huis kunnen kopen. Je opent de Funda app op je telefoon, die had je nog geïnstalleerd en niet meer verwijderd. Je zoekt in de app het huis op en ziet de vraagprijs. Je klikt vervolgens nog even op de foto's om te kijken hoe de bewoners dit huis hebben ingericht, misschien doe je nog inspiratie op. Vervolgens klik je je telefoon op schermvergrendeling en loop je verder naar de supermarkt. Eenmaal in de supermarkt loop je naar de broodafdeling voor een halve tarwe, loop je langs de zuivel afdeling voor een pak havermelk en reken je bij de zelfscan jouw boodschappen af. Je pakt weer je smartphone om jouw bonuskaart te scannen. Helaas geen korting op jouw producten maar je checkte het toch maar even. Je rekent af en loopt de supermarkt uit richting huis. Thuis stop je de melk in jouw koelkast en ruim je het brood op. Het is namelijk nog geen lunchtijd.

Met hoeveel (potentiële) data ben je in aanraking gekomen? 

Toen je je huis verliet, ging de wifi-verbinding met jouw smartphone uit en schakelde jouw telefoon over op het 4g of 5g netwerk, tenzij je deze verbindingen uit hebt staan? Je liep over een brug waarin sensoren zitten die continu het waterpeil meten en de aantallen voorbij gaande bewegingen van onder andere boten en schepen. Handig voor het waterschap om te weten of er sluis open of dicht moet misschien. Toen je de Funda app opende, werd dit uiteraard geregistreerd. En wat je precies deed in de app en hoelang, en waar je op hebt geklikt en hoelang je precies naar welk scherm keek in de app. Klikte je op de prijs, op een advertentie, op de naam van de makelaar of ergens anders op? Alles wordt geregistreerd en als data opgeslagen en verstuurd naar de eigenaren van de app. Je passeerde nog een voetgangersoversteek waar de gemeente het aantal bewegingen meet, ten behoeve van de veiligheid. Misschien moet er ergens een extra zebrapad komen of een extra pad voor voetgangers of fietsers. In de supermarkt ving jou telefoon een wifi-verbinding op en trackte jouw bewegingen in de supermarkt. Wist jij precies de kortste of snelste route naar de broodafdeling? Of moest jij nog even zoeken en heb je niet goed de borden kunnen volgen die verwijzen naar specifieke afdelingen. De supermarkt weet dat jij brood hebt gekocht en welke route jij in de supermarkt hebt afgelegd, niet op het individu maar wel op basis van bewegingen van honderdduizenden bezoekers die uiteindelijk ook brood kochten. Wellicht kunnen ze extra bordverwijzingen ophangen die leiden naar de broodafdeling of de broodafdeling op een andere locatie in de supermarkt plaatsen of andere schappen verplaatsen voor een efficiëntere doorloop, zodat men tevredener wordt en meer producten gaat kopen en vaker terug komt om brood te kopen. Eenmaal thuis maakt jouw telefoon weer verbinding met jouw eigen wifi en weet de provider hoelang jij weg bent geweest en kan daardoor deze data delen met beveiligingsbedrijven om jou vervolgens van een advertentie voor een alarminstallatie te voorzien de volgende keer dat je weer de Funda app opent...

Wellicht iets te veel en te ver gezocht en op onderdelen misschien (nog) niet helemaal waar... Maar ik denk wel dat er een paar tussen zitten waarvan je niet 123 altijd even bewust van bent. En daar begint het wel mee om jouw datageletterdheid naar een hoger niveau te tillen: het kunnen herkennen van data en het bewuster worden van voordelen, en nadelen. Nu heb jij waarschijnlijk niet zelf een supermarkt of ben je de eigenaar van de Funda app maar je maakt zeker een onderdeel uit van de data-maatschappij.