‘Alleen met veel kunst- en vliegwerk kan de gemeentelijke organisatie van Sint Anthonis nog in de lucht worden gehouden.’

De nieuwe minister van Binnenlandse Zaken krijgt het druk. Hij of zij moet ordening brengen in de chaotische bestuurlijke inrichting van ons land. Minstens zo’n grote opgave is het indammen van de uitdijende macht van diens collega op Financiën. 

Binnenlands Bestuur besteedt tot het einde van dit jaar elk nummer aandacht aan het fenomeen krimp en wat dat voor met name gemeenten betekent. Een gerusstellende boodschap vooraf: ook zonder groei is er leven. 

Voor zover ze het al niet deden, moeten gemeenten, provincies en waterschappen nog meer aan de leiband gaan lopen van het rijk. Er ligt een wetsvoorstel op de plank dat Den Haag machtigt decentrale overheden voor te schrijven hoeveel ze mogen uitgeven.

Eén van de hoofdgasten op het jubileumcongres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is koningin Beatrix. Natuurlijk zal ze niet met lege handen komen. Met wat dan wel? Een beredeneerde gok: met het predicaat koninklijk. 

De gevolgen van de bezuinigingen van de Kunduzcoalitie voor het koopkrachtplaatje zouden wel eens veel groter kunnen zijn dan gedacht. De Wet houdbaarheid overheidsfinanciën laat de lokale lasten namelijk exploderen. 

Officieel hebben in ons land ook provincies en gemeenten zelfstandige bevoegdheden en is niet alle macht belegd bij het Rijk. Onder druk van de crisis worden de principes van de gedecentraliseerde eenheidsstaat overboord gekieperd. 

Rotterdam gaat uit geldnood ruim tweeduizend arbeidsplaatsen schrappen. Dat is dubbel zo veel als oorspronkelijk gepland. Ambtenaren in andere gemeenten ondervinden er indirect de gevolgen van. 

Officieel zijn de cijfers er nog niet, maar overduidelijk lijkt dat gemeentelijke werkgevers als gevolg van de crisis minder zijn gaan uitgeven aan de opleiding van hun personeel. En dat terwijl bijscholen harder nodig is dan ooit, zo blijkt uit de opleidingsspecial in dit nummer van Binnenlands Bestuur.

De problemen met de grondexploitatie stapelen zich op. Wat Apeldoorn overkwam, een miljoenentekort, dreigt voor meer gemeenten. Als hoofdoorzaak geldt een gebrek aan strategie. Maar minstens zo prangend is de vraag: waar waren de toezichthouders?