Limburgse topambtenaren wilden IKL-rapport manipuleren

De ambtelijke top van de provincie Limburg heeft geprobeerd het vrijdagavond gepubliceerde rapport over de IKL-affaire te manipuleren. Dat meldt NRC dat zich baseert op ‘bronnen rond het provinciehuis’, maar een van de onderzoekers, Wim Derksen, bevestigt het verhaal in de krant. ‘Het raakt mijn integriteit dat men blijkbaar dacht dat ik bereid was om aan zoiets mee te werken.’

Ongewenste conclusie
Dat er een bestuurlijke en ambtelijke cultuur van wegkijken is in het provinciehuis was volgens de topambtenaren een ongewenst conclusie. Zij oefenden ook druk uit op de onderzoekers om de titel van het rapport ‘Wegkijken als cultuur’ te schrappen, maar de onderzoekers hebben dit geweigerd.  
Voormalig gouverneur Theo Bovens had om het onderzoek gevraagd en waarnemend cdk Johan Remkes vroeg de hoogleraren bestuurskunde Derksen en Ernst ten Heuvelhof om het uit te voeren. Zij interviewden meer dan dertig bestuurders en ambtenaren.

Zakelijke relatie
Centrale vraag was of de drie CDA-bestuurders een andere oud-CDA-gedeputeerde, Herman Vrehen, in zijn latere functie als directeur van een Limburgse landschapsinstelling (IKL) hadden bevoordeeld. De suggestie dat Vrehen vanwege de CDA-connectie werd bevoordeeld, noemden zij ongegrond. Na het verschijnen van het onderzoek bleek uit onderzoek van De Limburger dat oud-gedeputeerde Ger Koopmans (CDA) direct voor zijn aantreden een zakelijke relatie had met Vrehen. Die relatie hadden de onderzoekers niet ontdekt, erkende Derksen daarna. ‘Een rapport is altijd een momentopname.’

E-mail
Op basis van een e-mail van algemeen directeur Guido Derks meldt NRC dat hij de onderzoekers namens het vier leden tellende directieteam vroeg om de ‘zesde conclusie’ uit het rapport te halen.
‘Wij verzoeken u daarom de titel van het rapport en de geformuleerde conclusie zes aan te passen’, citeert de krant uit de mail. Die conclusie over het wegkijken zou volgens de directie namelijk niet kloppen. Daarbij eiste Derks in dezelfde mail dat de mail niet gepubliceerd mocht worden in het rapport.

Pijnlijk te kijk
Derksen reageerde dezelfde dag nog met de opmerking dat als bekend zou worden dat hij de titel en ‘wellicht een van de belangrijkste conclusies’ onder drang van de opdrachtgever had verwijderd, dan niet alleen de provincie Limburg een groot probleem heeft, ‘maar ook de onderzoekers die daaraan hebben bijgedragen pijnlijk te kijk staan’. De onderzoekers hebben Remkes voor publicatie van het rapport ingelicht over de manipulatiepoging. Het is onbekend of Remkes er daarvoor al van wist.

Ontkenning
Derks ontkent tegenover NRC dat hij gevraagd heeft om de titel en conclusie te verwijderen, maar dat hij alleen heeft laten weten dat hij die niet deelt. Verder blijkt volgens NRC uit de mailwisseling dat Derks zich ook bemoeid heeft met de interviews die ambtenaren hadden met de onderzoekers. Een aantal moest eerst met hem in gesprek. Na de gesprekken werden zij 'gedebriefd'.

UPDATE

Remkes: geen manipulatie

'Ik ben (...) tot de conclusie gekomen dat de directie op geen enkele wijze heeft geprobeerd het rapport van de onderzoekers te 'manipuleren'.' Dat schrijft waarnemend cdk van Limburg Johan Remkes in een brief aan Provinciale Staten, waarbij hij ook de gehele e-mailwisseling tussen algemeen directeur Guido Derks en onderzoeker Wim Derksen openbaar maakt. De directie heeft volgens Remkes slechts gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot wederhoor 'en het daarbij nadrukkelijk aan de onderzoekers gelaten om daar al dan niet iets mee te doen'. Remkes is het met de directie eens dat naar aanleiding van het onderzoek geen uitspraken gedaan kunnen worden over de cultuur in de breedte van de organisatie. 'Iets wat de onderzoekers ook zelf hebben onderkend.'

Andere conclusie
De onderzoekers hebben daarop niet de titel van het rapport herzien, maar wel 'conclusie zes'. In het conceptrapport stond in die conclusie onder meer dat 'in gesprekken duidelijk naar voren kwam dat het wegkijken samenhing met een vermijdende cultuur binnen het Gouvernement. Die vermijdende cultuur kan mogelijk samenhangen met een organisatie die te hiërarchisch is opgebouwd'. In het definitieve rapport staat: 'Dat is een cultuur van wegkijken die zich hier, in de relaties tussen de provincie en oud-gedeputeerde Vrehen openbaarde. Over de vraag of die cultuur zich ook bij andere casus in de provincie voordoet, doen wij vanzelfsprekend geen uitspraak. Ook de oorzaken van die geconstateerde
cultuur van wegkijken hebben wij niet verder geanalyseerd.'

Gesprekken
De suggestie dat geïnterviewde ambtenaren vooraf instructies zouden hebben gekregen van de directie staat ook niet in het definitieve rapport. Er is op verzoek van Remkes een bijeenkomst geweest met medewerkers 'die er enkel op was gericht om eventuele zorgen en terughoudendheid bij medewerkers weg te nemen en hen aan te sporen aan het onderzoek bij te dragen'. Die bijeenkomst was afgestemd met het ondersteuningsteam van de onderzoekers, mede op verzoek van de ondernemingsraad, schrijft Remkes. Overigens merkt onderzoeker Derksen in de mailwisseling met Derks op dat het hem en zijn mede-onderzoeker wel opviel dat de eerste negen gesprekken 'een relatief laag informatiegehalte' hadden. 'Zeker in vergelijking met de volgende gesprekken.' Maar Derks verzekert hem 'in alle oprechtheid' dat hij collega's geen instructies heeft gegeven in relatie tot het onderzoek. 'Ik kan u niets anders geven dan mijn woord.' (WB)