Maastrichts gemeentebestuur raakt gehavend

Grote tekorten in het sociaal domein en een interim-directeur die een kwart miljoen kreeg voor een opdracht van een half jaar hebben de Maastrichtse wethouder Jim Janssen uiteindelijk de handdoek in de ring doen gooien. Het vertrek van gemeentesecretaris Ruud Kleijnen zagen partijen in de raad niet aankomen. Kleijnen bleek al enkele weken met ziekteverlof en stapt over naar De Ronde Venen.

Eindverantwoordelijk
Naar aanleiding van het kritisch ontvangen Verbeterplan Sociaal Domein en de hoge kosten voor de interim-directeur die het schreef, heeft Janssen (Senioren Partij Maastricht) maandag besloten op te stappen. De laatste weken worstelde de wethouder, verantwoordelijk voor Organisatie, Sociale Zaken & Ouderenbeleid en Cultuur, met zijn verantwoordelijkheid richting raad, college, fractie, organisatie en stad. ‘In het hele proces rondom de totstandkoming van het Verbeterplan Sociaal Domein zijn zaken niet goed verlopen. Dat geldt, zo bleek gaandeweg, ook voor de sturing op de organisatie als geheel. Zaken waar ik niet altijd invloed op had, maar waarvoor ík de politiek-bestuurlijke eindverantwoordelijkheid draag. En neem.’

Verminderde chemie
Janssen stapte pas op toen er een opvolger bekend was van gemeentesecretaris Ruud Kleijnen die pas twee jaar in het Maastrichtse werkzaam was, maar enkele weken terug met ziekteverlof blijkt te zijn gegaan. Met Kleijnen voerde Janssen gesprekken over de inhuur van de interim-directeur die voor een half jaar werk een kwart miljoen ontving, terwijl er op het sociaal domein een tekort is van ongeveer 25 miljoen euro. De gemeente Maastricht maakte maandag bekend dat tussen het college en Kleijnen is gesproken over ‘verminderde chemie’ en hij uit kon gaan zien naar een nieuwe baan. Dat is hem gelukt. Kleijnen wordt per 1 mei gemeentesecretaris in gemeente De Ronde Venen. Zijn plek wordt ingenomen door ervaren interim Wil Rutten die al eerder gemeentesecretaris was in Maastricht.

Donderslag bij heldere hemel
Dat bleek voor Janssen het moment om ‘de knoop door te hakken’. Hij weet dat hiermee de rust in de organisatie en bij de ambtenaren zal terugkeren. ‘De voorbije periode hebben te veel zaken afgeleid van de inhoud, de uitdagingen waarvoor we ons gesteld zien.’ Hij hoopt dat met zijn vertrek en de tijdelijke aanstelling van Rutten er weer kan worden ‘vooruitgekeken’. Voor zijn fractie kwam zijn stap echter als ‘een donderslag bij heldere hemel’. Niettemin wil de partij deel uit blijven maken van de coalitie. ‘Het vertrek van de heer Janssen doet daar niets aan af.’ De SPM vindt dat ‘zeker in politiek roerige tijden’ de stabiliteit in de coalitie gewaarborgd moet blijven en gaat zo snel mogelijk op zoek naar een opvolger.

Onder grote druk gewerkt
De vier andere coalitiepartijen waarderen de bereidheid van SPM om in de coalitie ‘hun rol te blijven vervullen’, stellen zij in een gezamenlijk schrijven. Daarin zeggen zij (inclusief SPM) ook dat zij met grote zorg kennis hebben genomen van het vertrek van Janssen en Kleijnen. Dan volgt de enigszins cryptische zin: ‘juist de combinatie van beide berichten maakt duidelijk dat achter de schermen onder grote druk is gewerkt’. De partijen realiseren zich dat de zorgen over de inrichting van het sociaal domein, de financiële situatie van de stad en de ontwikkeling van de ambtelijke organisatie door deze gang van zaken zijn gegroeid en willen dat het college ‘snel en doortastend’ een route naar herstel schetst. Het aantrekken van Wil Rutten zien zij als een eerste goede stap.

Uitstel, geen afstel
Dat geldt ook voor oppositiepartij PvdA. Fractievoorzitter Manon Fokke noemt Rutten een ‘ervaren rot’. ‘Ik ben blij met die stap. Ik hoop dat hij er snel voor zorgt dat de rust wederkeert.’ Maar daar houdt het prijzen alweer op, want over de politieke kant van de zaak heeft zij grote zorgen, met name over de financiën. Het vertrek van Janssen en Kleijnen noemt ze ‘verrassend en begrijpelijk’. Het door de oppositie aangevraagde debat over de totstandkoming van het Verbeterplan Sociaal Domein dat dinsdagavond zou plaatsvinden is tot nader order uitgesteld uit piëteit met de wethouder. ‘Maar van uitstel komt zeker geen afstel.’

Collegiaal bestuur
Het is al lang onrustig in Maastricht, merkt Fokke. De raad was niet op de hoogte van de al langere tijd verminderde chemie tussen college en gemeentesecretaris, aldus Fokke. ‘Twee weken terug liep het allemaal nog goed, zei men. Nu blijkt dat hij toen al niet werkte.’ Dat levert veel vragen op van haar kant. Ook over de politieke verantwoordelijkheid. Ze vindt het prima dat Janssen die neemt, maar daarmee zijn haar zorgen over de financiën niet weg. ‘Waarom neemt niet het hele college verantwoordelijkheid? Er is toch collegiaal bestuur?’

Onder curatele
Ze vindt het ‘heel verontrustend’ dat ze op haar vragen geen antwoorden krijgt. ‘We hobbelen van incident naar incident. De stad heeft daar last van. Er wordt bezuinigd op mensen in de stad en het stadhuis maakt er potje van. Dat is ook niet goed voor het beeld van het lokaal bestuur.’ Volgens haar kun je dit alles niet los zien van de uiterst zorgwekkende financiële situatie van de gemeente Maastricht. Er wordt geschat dat het tekort van de gemeente 27 miljoen euro bedraagt, maar Fokke hoort er niets concreets over van het college. Ze weet wel het gevolg ervan. ‘Zo raken we snel onder curatele.’

Urgente zaken
Of de voltallige oppositie nog met een gezamenlijke reactie komt op het vertrek van Janssen en Kleijnen weet Fokke nog niet. Ze wist ook niet dat de coalitiepartijen met een gezamenlijk reactie zouden komen. ‘De verhouding tussen coalitiepartijen en oppositiepartijen is nog nooit zo slecht geweest’, weet ze wel. De fractievoorzitter van oppositiepartij Partij Veilig Maastricht, Tiny Meese, wil zo snel mogelijk een debat over het verbeterplan. ‘Dit zijn hele urgente zaken. Daar moeten we niet te lang mee wachten.’ Ze verwacht dat het hele college daarbij is. ‘Ik denk dat dit nog wel een staartje krijgt. We hebben heel veel vragen en dan kijken we wel wie er verantwoordelijk is. Ja, dat kan ook met een nieuwe wethouder. Dat ambt is eeuwigdurend.’

Juiste stap
Ze is niet te spreken over de gang van zaken rond het verbeterplan en de vergoeding van de 2,5 ton voor de interim-directeur die het schreef, terwijl er een tekort van circa 25 miljoen is op het sociaal domein. ‘Het opstappen van de wethouder is een menselijk drama. Maar het is ook niet de eerste keer. Dit is de juiste stap.’ Het vertrek van Kleijnen zag ze niet aankomen. ‘In onze ogen was hij de perfecte man. Ik stond er van te kijken. Als je dat leest, ga je wel anders denken. Hij had zich dus al ziekgemeld en er is ook al een interim geregeld. En wij weten dit niet en moeten dit maar lezen als gemeenteraad.’