Ruim veertig gedeputeerden weg sinds 2003

De fragmentatie van Provinciale Staten sinds 2003 heeft tot meer politiek gedoe en vooral tot meer politieke breuken en valpartijen geleid.

Uit onderzoek van De Collegetafel in opdracht van Binnenlands Bestuur blijkt dat sinds 2003 41 gedeputeerden om politieke reden voortijdig het pluche moesten verlaten. Ging het in de periode 2004-2007 nog om één gedeputeerde, in de daaropvolgende collegeperiodes 2007-2011, 2011-2015 en 2015-2019 waren het er respectievelijk 19, 12 en 10.

Falen
Provinciale politiek was voor 2007 een oase van rust en stabiliteit. Was er sprake van een politieke vertrouwensbreuk dan was dat meestal een gevolg van onbehoorlijk bestuur dat niet langer met de mantel der liefde kon worden bedekt: een falende of niet-integere bestuursstijl. Voorbeelden de Ceteco-beleggingsaffaire in 1999 die aan drie Zuid-Hollandse gedeputeerden en commissaris van de koningin Joan Leemhuis-Stout de politieke kop kostte. Andere voorbeelden zijn Wim Scheerder (2001, Gelderland, PvdA) die het veld moest ruimten omdat hij tegen de afspraken in zijn handtekening had gezet onder enkele borgstellingen (“Geldergate”) en Johan Dijks (2005, Drenthe, VVD) die verantwoordelijk werd gehouden voor het financieel debacle bij het Noord-Nederlandse Bureau voor Toerisme.

PVV-crisis
Na 2007 is er in de eerste plaats sprake van een opvallende stijging van politieke valpartijen en is er sprake van historische valpartijen van colleges in bijvoorbeeld Noord-Holland (Icesave-affaire), Fryslân (huisvesting van ambtenaren), Flevoland (kwestie Oostvaarderswold) en Limburg (PVV-crisis). Een tiental gedeputeerden die politiek tijdelijk of definitief  tijdens een provinciale collegeperiode tussen de wielen geraken, is inmiddels normaal.

Klimaat en energie
Een falende bestuursstijl is nog steeds een belangrijke oorzaak, zie de valpartijen in de afgelopen collegeperiode van de gedeputeerde Ard van der Tuuk in Drenthe en Ad Meijer in Flevoland. Maar steeds vaker blijken politieke inhoudelijke meningsverschillen oorzaak voor de valpartijen. Opvallend is daarbij dat klimaat, energie en duurzaamheid steeds vaker aanleiding vormen voor vertrouwensbreuken, zie de valpartijen van Wiebe van der Ploeg (Groningen over de bouw van megastallen), Erik Lievers (Overijssel over energieplan), Ralph de Vries (Noord-Holland over de energietransitie) en in Limburg waar de coalitie met de SP ten val komt omdat de socialisten tot op het bot zijn verdeeld over de bouw van een windmolenpark bij Venlo.

Goede afspraken
Wanneer deze ontwikkeling zich doorzet in de nieuwe collegeperiode, kan dat alleen maar tot nog meer politiek vuurwerk in de provinciehuizen leiden. Of het moet zijn dat in de formatie juist over klimaat, energie en duurzame landbouw als provinciale kernthema’s goede afspraken kunnen worden gemaakt. Maar dat lijkt in een verdeeld politiek landschap geen sinecure.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 6 van deze week (inlog)