Lokale politiek slecht in uitventen verkiezingsthema’s

De gemeentepolitiek slaagt er almaar niet in de kiezer duidelijk te maken waar ze voor staat. Zelfs de verkiezingsposters zijn over het algemeen nietszeggend. ‘Er wordt op lokaal niveau niet zo veel aan partijpolitieke scherpslijperij gedaan’, stelt bestuurskundige Marcel Boogers.

De hoogleraar aan de Universiteit Twente trapt een digitale lezingenreeks van de Vereniging Bestuurskunde en het Kenniscentrum Decentraal Bestuur af over het lokaal bestuur in perspectief – een serie van twintig onlineafleveringen van een kwartier in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart.

Lage opkomst

Boogers, die de lezingenreeks organiseert en regisseert, probeert in zijn inleiding verklaringen te vinden waarom de gemeenteraadsverkiezingen telkens een veel lagere opkomst hebben dan de Tweede Kamerverkiezingen. Waar bij landelijke verkiezingen meestal ruim 70 procent van de stemgerechtigden komen opdagen, is dat bij gemeenteraadverkiezingen vaak niet hoger dan 50 à 55 procent. Boogers: ‘Mensen die in principe politieke belangstelling hebben, blijven bij gemeenteraadsverkiezingen dus thuis.’

Eén van de redenen is volgens hem dat niet duidelijk wordt gemaakt waar die gemeenteraadsverkiezingen over gaan. Aan de onderwerpen waarover de raad beslissingen moet nemen, ligt het niet. Thema’s als jeugdzorg, de op slot zittende woningmarkt en de energietransitie – ‘waar moeten windmolens en waar juist niet’ – raken immers vrijwel iedere kiezer. De standpunten van de politieke partijen op die onderwerpen komen amper terug in de campagne-uitingen op bijvoorbeeld de verkiezingsposters. Boogers: ‘Daar staat bijvoorbeeld Stem D66 of SP, Jezelf voor elkaar voor Enschede’. De vraag is wat je daar als kiezer wijzer van wordt.

Pragmatisme

Een andere verklaring is dat de raadszaal geen arena is voor het uitventen en uitvechten van ideologische verschillen. ‘Er wordt niet zoveel aan partijpolitieke scherpslijperij gedaan’, zegt Boogers. ‘Het gaat er veel pragmatischer aan toe dan op landelijk niveau.’ Dat komt deels omdat je als volksvertegenwoordiger dichter bij de burger staat. ‘Je partij kan op landelijk niveau wel voor een harde aanpak van werklozen zijn, als je tegenover een langdurig werkloze staat ga je toch eerder op zoek naar maatwerk’, zegt hij.

Met name lokale partijen hebben dat pragmatisme hoog in het vaandel staan. ‘Ze zijn tamelijk populistisch, maar zitten politiek gezien vaak in het midden. Ze drukken dat ook uit in hun naam: lokaal belang of algemeen belang’, valt de hoogleraar op. ‘Daarmee drukken ze ook uit dat partijpolitieke scherpslijperij niet thuishoort op lokaal niveau, maar dat ze gaan voor het samen op zoek gaan naar de beste oplossingen voor onze gemeente.’

Oneerlijk

De partijkopstukken van de landelijke partijen zullen er volgens hem weer alles aan doen om de gemeenteraadsverkiezingen te kapen, bijvoorbeeld in allerlei tv-debatten. ‘Mensen die wel gaan stemmen, laten zich vaak leiden door de landelijke politiek. Die is veel duidelijker’, aldus Boogers. Dus over de hoofden van de gemeenteraadsleden heen vechten ze een landelijke partijpolitieke strijd uit. ‘Een beetje oneerlijk, maar zo werkt het wel.’