In de aanloop naar de raadsverkiezingen was er veel gooi en smijtwerk rond de thema’s integriteit en ondermijning. Allerlei draconische voorstellen deden de ronde, waarvan een aantal strijdigheid met de Grondwet opleverde.
Nederlanders willen een integer gemeentebestuur. De lat die ze daarbij hanteren ligt bijna onrealistisch hoog. Liefst 68 procent vindt dat wethouders zelfs geen biertje mogen drinken op bijvoorbeeld een bijeenkomst van de lokale ondernemersvereniging, zo bleek onlangs uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Binnenlands Bestuur.
Het aantal fracties in gemeenteraden neemt toe. Over een periode van lange jaren bezien, is de versplintering van de plaatselijke volksvertegenwoordigingen gestaag toegenomen.
Niemand zal het ontkennen: we leven in een tijd van polarisatie. Op wereldniveau staan Oost en West weer tegenover elkaar als ware het de jaren tachtig. De VS onder Trump dreigt met een handelsoorlog tegen China, waarin ook de Europese Unie meegesleept zou kunnen worden. China dreigt met vuur en woede in de richting van Taiwan, mocht dat land/die opstandige provincie zelfstandigheid nastreven.
De Nederlandse burger denkt dat het wel goed zit met de toegankelijkheid van ons land voor mensen met een beperking. Vaak hoor je “Het is hier toch best goed geregeld” en nog vaker “Zo erg zal het niet zijn”. Maar de ervaringen van gehandicapten op de arbeidsmarkt, met het woningaanbod en in het onderwijs vertellen een heel ander verhaal.
Het is weinigen ontgaan, de gemeenteraadsverkiezingen zijn in aantocht. Zodoende ontvouwt er zich één keer in de vier jaar een interessant communicatie-ritueel. Zo worden de meest vreemde plekken toegeëigend om zeer clichématige teksten in de publieke ruimte te ventileren.
Het is hier al vaker gezegd. Dé leeropgave in overheidsland zit ‘m in het dieper analyseren van de problemen die we willen oplossen. In het vermijden van onze ‘copy-paste’-achtige neigingen. Minder ‘grote stappen, snel thuis’ en veel, veel meer onderzoek, analyse en uitstel van onze conclusies tot we écht weten waar het aan schort.
‘Dan zijn we aangekomen bij agendapunt 8.3,’ zegt burgemeester Jan Heijkoop. Maar liefst twee raadsleden steken hun hand op. In de vanavond niet zo praatgrage gemeenteraad van Hendrik-Ido-Ambacht is dat best veel. Maar ja, in de politiek geldt niet alleen hoeveel je zegt maar vooral wat je er mee wilt bereiken.
Uit de kwestie-Brunssum – de beoordeling van de integriteit van wethouder Jo Palmen – zijn belangrijke lessen te trekken. In de eerste plaats is een beoordeling van integriteit vooraf heel iets anders dan integriteitsonderzoek achteraf.
In een toespraak in 1992 maakte de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Ien Dales, het begrip machtsbederf bespreekbaar. Het openbaar bestuur moest zich in de moderne maatschappij weren tegen de ontkenning van de hoge waarden, waar onze democratische rechtstaat voor staat.
Een coalitieakkoord zou vier jaar lang een richtinggevend document van een nieuwe gemeenteraad moeten zijn. De praktijk is anders. Hoe kan het beter? Door expliciet te maken welke waarden leidend zijn in beleid.
‘Dit dossier werd steeds vooruit geschoven,’ memoreert Pieter van Rijswijk (D66) in zijn opening. Maar liefst dertig jaar lang durfde geen enkel college een nieuw bestemmingsplan op te stellen voor het gebied rond het Eurocircuit in Valkenswaard. ‘Bang om mensen tegen zich in het harnas te jagen?’ vraagt Van Rijswijk retorisch.
Veel kiezers laten hun stem bij de gemeenteraadsverkiezingen straks bepalen door de landelijke politiek. Een van de redenen is de continue uitholling van de lokale journalistiek.
U kent vast het WODC nog wel. Het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Dat als richtlijn hanteert: ‘Opdrachten aan het WODC om formuleringen, uitkomsten, onderzoeksmethoden of veronderstellingen aan te passen, zijn niet mogelijk.’
