‘De taak van een bestuurder is niet gemakkelijk’, sprak Heer Bommel tot zichzelf. ‘Men moet maatregelen nemen die de bevolking niet begrijpt. En zelf begrijpt men dikwijls ook niet wat men bedoelt. Het is heel moeilijk.’ Ollie B. Bommel, Marten Toonders onvolprezen held-tegen-wil-en-dank, had het er moeilijk mee. Het bleek minder gemakkelijk dan gedacht om een tijdje burgemeester Dickerdack in Rommeldam te vervangen.

Dat ook de politiek niet gevrijwaard is van #metoo schandalen is, is de afgelopen maanden pijnlijk duidelijk geworden. Terwijl de roep om meer vrouwen in de politiek onverminderd doorgaat. Maar dan moet de politieke werkvloer wel veilig zijn voor deze vrouwen. Naast dat grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer voorkomen moet worden, is het belangrijk dat de juiste structuur en cultuur aanwezig is om er adequaat op te reageren. Op dat gebied heeft de politiek nog een lange weg te gaan. Op dit moment vinden de selectiegesprekken plaats voor nieuwe kandidaat-gemeenteraadsleden. Dit biedt politieke partijen een mooie gelegenheid om echt werk te maken van het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag.

Raadsleden doen het raadswerk erbij, naast hun gewone werk of baan. En dat is, zeker in de grote steden (vanaf 150.000 inwoners en meer) een hele klus aan het worden.

Voorwaarts met veelbelovende moties over een nieuwe bestuurscultuur en een sterkere positie van de Tweede Kamer, zijn achttien fracties een nieuwe fase van de formatie ingegaan. Maar zolang de Kamer zich verdrinkt in beeldvorming, splitsingen, eigen gelijk en het verpolitiseren van definities als vertrouwen en herstel, is er geen enkel perspectief dat zij klaar is om de grote broek aan te trekken.

Van links tot rechts heeft iedereen ineens de mond vol van cultuurverandering. Ofwel verandering in de verhoudingen tussen macht en tegenmacht, tussen kabinet en Tweede Kamer alsmede hieraan gekoppelde termen als transparantie, openheid en nieuw in te voeren politieke omgangsvormen. Een dergelijke cultuurverandering vergt minstens twee regeerperiodes.

Het ‘hele systeem heeft gefaald’, stelde premier Rutte in januari, refererend aan de toeslagenaffaire. Dat is een zwaar oordeel voor een stelsel waar we voorlopig nog niet van af zijn; de toeslagen zijn met hun brede bereik belangrijke instrumenten in het algehele inkomensbeleid, en vervullen daarnaast een (vooralsnog) onmisbare inkomensbeschermende functie voor huishoudens onderaan het inkomensgebouw. Verschillende deelanalyses hebben aangetoond op welke fronten fouten zijn gemaakt, maar die afzonderlijke analyses vormen nog geen verklaring voor het ‘systeemfalen’. In mijn holistische zoektocht naar wat verscholen ligt achter het toeslagenfalen zijn er vijf elementen zichtbaar geworden die op de weg vooruit (nog meer) aandacht verdienen onder beleidsmakers, politici en bestuurskundigen.

Uit onderzoek van Amnesty International blijkt dat de Nederlandse politie meer dan anderhalf jaar gebruikmaakte van algoritmes die tot discriminatie leidden. Het ging om een experimenteel project met massasurveillance in Roermond. Het experiment is na publicatie van het Amnesty-rapport We Sense Trouble: Automated Discrimination and Mass Surveillance in Predictive Policing in the Netherlands gestaakt. 

In deze notitie concludeer ik dat de vrijwillige brandweer in Nederland een gepasseerd station is. Het onderzoek ‘Vrijwilligheid bij de brandweer in Nederland’ concludeert dit niet.