Oorzaak en gevolg

Als socioloog ben je dezer dagen niet te benijden. Moord en brand hoor je te schreeuwen. Niet de boel nuanceren, van een andere kant bekijken en al helemaal niet naar oorzaken zoeken als ‘idioten’ een stad vernielen. Onze demissionair premier ‘haat’ het zoeken naar sociologische oorzaken. Het is inderdaad gemakkelijker om gewoon ‘idioten’ te roepen.

Waarom zou je willen weten waarom het vertrouwen in de overheid of in diezelfde premier bij een meerderheid van de Nederlanders weg is? Allemaal lastig, want dan moet je je eigen beleid gaan evalueren. En daar wordt niemand vrolijk van: tekorten aan verpleegkundigen, politieagenten, boa’s, leraren… Nee, Rutte kijkt liever naar de gevolgen, zoals historicus Mathieu Segers laatst opmerkte in De Groene Amsterdammer, en roept ‘schande’.

Maar eigenlijk wilde ik het hebben over agressie. ‘Zeker in deze coronatijd merken we dat lontjes korter worden en stellingnames sterker’, aldus de Leidse gemeentesecretaris Pim van Vliet in een artikel in dit nummer over het beveiligen van gemeentehuizen. Agressie zit al lang in de Nederlandse samenleving, beschreef Caroline Koetsenruijter onlangs in Het agressieparadijs. En het begint steeds meer te wringen. Waar komt die agressie toch vandaan?

Marktdenken, doorgeslagen consumentisme, ‘de klant is koning’. Volgens Koetsenruijter heeft de overheid gezaaid wat we nu oogsten: een onafhankelijke, mondige burger, volledig gericht op het eigen belang en die maatschappelijk ongehoorzaam kan zijn. ‘Ik maak het zelf wel uit.’

Zie daar, de link tussen het beleid van de kabinetten-Rutte en de ‘idioten’. Zij uiten agressie op straat. Maar het probleem zit dieper. Agressie zit door alle lagen heen, maar heeft misschien wel meer impact als het van boven komt, stelt Koetsenruijter. Publieke professionals hebben vooral last van hoogopgeleide, intimiderende personen. Het type ‘kort lontje’ komt daar veel voor. Gevolgen te over, maar kijk eerst eens naar de oorzaken.

Hè, bah, ben ik ongemerkt toch weer de socioloog aan het uithangen!