Woonplaatsvereiste burgemeesters wordt verruimd

Burgemeesters mogen maximaal drie jaar buiten de gemeente wonen waar hij of zij is benoemd. Stemmingen over herbenoeming van burgemeesters, gedeputeerden en wethouders moeten uitsluitend schriftelijk plaatsvinden. Commissarissen van de Koning (CdK’s) en burgemeesters krijgen geen wettelijk recht om op de hoogte gehouden te worden van de vorderingen van coalitieonderhandelingen.

Veegwet

Hiertoe heeft de Tweede Kamer deze week via diverse amendementen en moties besloten bij de stemming over het wetsvoorstel ter wijziging van institutionele bepalingen van het decentrale bestuur. De Eerste Kamer besluit eind deze maand wanneer zij het wetsvoorstel – een zogeheten veegwet – behandelt.

Korting vergoeding

Het parlement heeft ook besloten dat er geen externe commissievoorzitters in raden en Staten mogen worden benoemd en dat wethouders en gedeputeerden geen wettelijk recht krijgen om als adviseur in de vertrouwenscommissie voor een nieuwe burgemeester dan wel CdK zitting te nemen. Spookraads- en statenleden zullen worden gekort op hun vergoeding. Voor Prinsjesdag moet minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) met een wetsvoorstel komen die dit regelt. De Kamer steunde de motie van PvdA-Kamerlid Mannon Fokke om lokale en provinciale volksvertegenwoordigers te korten op hun vergoeding als zij zelden tot nooit acte de présence geven.

Ontheffing woonplaatsvereiste

Burgemeesters kunnen nu nog van de gemeenteraad hooguit een jaar ontheffing van het woonplaatvereiste krijgen. De Kamer heeft nu via een amendement van VVD, PvdA, SP, CDA en D66 besloten dat de Commissaris van de Koning de ontheffing twee keer met een jaar kan verlengen. Voorwaarde is wel dat er sprake moet zijn van een bijzonder geval. Ook moet de CdK advies inwinnen bij de gemeenteraad.

Formatieproces

Het recht van burgemeesters en CdK’s om tijdens collegeonderhandelingen over het verloop ervan te worden geïnformeerd, wordt dankzij een door VVD, PvdA en SP ondersteund amendement van D66 uit de wet geschrapt. De beoogde coalitiepartners staat het tijdens het formatieproces wel gewoon vrij om de burgemeester of CdK te infomeren of om advies te vragen.

Herbenoeming

Ook het wetsvoorstel dat stemming over (her)benoeming of ontslag van gemeentelijke en provinciale bestuurders hoofdelijk zou moeten plaatsvinden, gaat niet door. Een door de Kamer aangenomen amendement van PvdA en VVD bepaalt dat stemming over (her)benoeming van bijvoorbeeld een burgemeester, wethouder of gedeputeerde schriftelijk moet plaatsvinden. Dit wordt expliciet in de wet opgenomen.

Adviseur vertrouwenscommissie

Wethouders en gedeputeerden krijgen geen vanzelfsprekend recht om adviserend lid te zijn van de vertrouwenscommissie voor een nieuwe burgemeester dan wel een nieuwe CdK, zo heeft de Kamer verder besloten dankzij een amendement van D66, PvdA, VVD en SP. De raad is vrij om een wethouder al dan niet als adviseur toe te voegen aan de vertrouwenscommissie. Ook Provinciale Staten mogen zelf beslissen of een gedeputeerde mag meedenken. Minister Plasterk wilde een rol voor wethouders en gedeputeerden in de vertrouwenscommissie wettelijk vastleggen.

Zonder binding

Het plan van de minister om raads- en Statencommissies te laten werken met externe commissies kon evenmin op steun van de Kamer rekenen. Een door de Kamer aangenomen SP-amendement heeft daar een stokje voor gestoken. De SP vreesde dat met de komst van externe voorzitters de deur wordt opengezet voor betaalde voorzitters die in diverse gemeenten en provincies aan de slag gaan zonder enige binding te hebben. Dat vindt de Kamer ongewenst.