Wethouders willen betere coaching en opleiding

Professionalisering van het wethoudersambt is voor ruim de helft (54,8 procent) van de wethouders de belangrijkste reden om lid te zijn van de Wethoudersvereniging. Voor bijna drie op de tien (29,8 procent) is de vereniging vooral een ontmoetingsplatform. Dat bleek uit een enquête onder wethouders op het jaarcongres van de Wethouders - vereniging in Hilversum.

Voorzitter Saskia Bolten, wethouder voor GroenLinks in Delft, noemde in haar toespraak de vorming van een professionaliseringsfonds voor wethouders het belangrijkste actiepunt voor het bestuur van de vereniging. Naar het voorbeeld van de burgemeesters kan met zo’n fonds de opleiding en coaching van wethouders ter hand worden genomen.

Uit recent onderzoek komt naar voren dat tweederde van de wethouders zonder fatsoenlijke scholing aan het wethouderschap begint. Ook ontbreekt het aan budget voor opleiding en training van de wethouder. Een ruime meerderheid (56 procent) van de wethouders heeft hierover geen duidelijke financiële afspraken in hun gemeente, bleek in Hilversum.

De wethouders wensen professionele ondersteuning. In het geval van een politiek conflict (een derde van de wethouders gaat gedurende een collegeperiode onderuit, zo blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur) rekent 60 procent van de wethouders op collegiale ondersteuning van andere wethouders via de Wethoudersvereniging.

Markt

Twee wethouders zijn recent in het gat in de markt gestapt. Beide zijn samen met anderen een particulier bureau voor wethoudersondersteuning gestart, de een vanuit de Randstad, de ander vanuit het noordoosten. De Voorschotense oud-PvdA-wethouder Wim Carabain is het ServicepuntLokaalBestuur. nl begonnen samen met Floor Kist, oud-directeur Overheid bij het afgelopen herfst failliet gegane HR-adviesbureau Corgwell. Het servicepunt ziet een markt omdat, ‘persoonlijke ondersteuning nog steeds eerder uitzondering dan regel is’, aldus het eigen persbericht.

‘Wij hebben beiden nogal wat ervaring met begeleiding van wethouders om ze door de lastige uurtjes heen te slepen’, aldus Carabain die zich met Kist profileert als een soort Flying Docters om wethouders in crisissituaties te ondersteunen. De oud-wethouder van Voorschoten werkt als trainer bij de Bestuursacademie. Hij merkt daar dat wethouders meer training en scholing kunnen gebruiken. Carabain mikt op wethouders van lokale partijen.

Deze partijen hebben geen landelijke organisatie die wethouders kan scholen en begeleiden. ‘Een punt is ook dat wethouders zich geen extra scholing gunnen.’

Vanuit het oosten van het land is de Losserse ex-CDA-wethouder Gerda ter Denge met oud-gemeentesecretaris Arnold Bruggeman en de voormalige PvdA-wethouder Auke ten Hoeve uit Reiderland het bureau Bestuurskracht.eu begonnen. Voor zowel Ter Denge als Ten Hoeve eindigde het wethouderschap vorig jaar. ‘De aanleiding voor ons bedrijf is onze persoonlijke ervaring als wethouder: je komt in een mallemolen terecht van activiteiten en dat houdt pas op als het wethouderschap ophoudt. Over het zwarte gat na het wethouderschap ga je pas praten als je er zelf in zit. Dat is zo ingrijpend dat we vonden dat we daar iets mee moeten. Je moet er als wethouder preventief mee aan de slag. Wij denken dat we tijdens het wethouderschap kunnen sparren met wethouders omdat wij geen belang hebben’, aldus Ter Denge.

Lucratief

Volgens Ter Denge onderscheidt haar bureau zich van grote commerciële bureaus als P&O Services Groep, dat honderden exwethouders via bijvoorbeeld outplacementtrajecten naar een nieuwe baan begeleidt. ‘Wij richten ons op de loopbaan tijdens het wethouderschap omdat wij als ex-wethou ders hetzelfde gevoel hebben en weten dat wanneer je geen wethouder meer bent, je helemaal uit beeld bent. Want terugkeer in de politiek is in het dualisme veel minder logisch dan vroeger’, aldus Ter Denge. Commercieel is het bieden van outplacement het meest lucratief. Gemeenten mogen ex-wethouders faciliteiten aanbieden, bijvoorbeeld om hen aan het werk te helpen zodat de wachtgeldkosten verminderen. In een groot aantal gemeenten zijn daarover afspraken gemaakt. De vergoeding voor begeleiding na het wethouderschap kan oplopen tot 20 procent van de laatstgenoten jaarwedde.

Ineke Verdoner, ex-wethouder voor GroenLinks in Menaldumadeel, signaleert een trend dat gemeenten zich binden aan commerciële marktpartijen. ‘Mijn ervaring en die van mijn ex-collega’s is dat er geen maatwerkoplossingen worden geboden door de commerciële bureaus. Het gaat ze vooral om geld verdienen. De reïntegratietrajecten bestaan uit alles-in-één-pakketten onder het motto ‘wij zorgen wel voor u’. Ik hoor in mijn omgeving ook dat er gemeenten zijn die zelfs als eis stellen dat je de outplacement bij een bepaald bureau moet doen. Dat geeft geen goed gevoel.’

Volgens Verdoner dreigt zo institutionalisering. ‘Mijn pleidooi is daarom met de gemeente of de afdeling P&O een plan te maken zodat je zelf outplacement kunt inkopen. Dan staat de mens centraal en is het traject niet gericht op een organisatie of het behalen van winst.’