‘Wat Pieter Omtzigt overkwam, overkomt mij ook’

Het Openbaar Ministerie houdt in het hoger beroep dezelfde strafeis aan tegen het Bloemendaalse raadslid Marielys Roos als eerder voor de rechtbank voor schending van het ambtsgeheim: zestig uur werkstraf of dertig dagen hechtenis voorwaardelijk. ‘Ik ben in Bloemendaal tot staatsvijand nummer 1 verklaard’, reageerde Roos, tevens fiscaal jurist, in haar slotwoord.

E-mails verdwenen
In haar slotpleidooi stelt Carene van Vliet, advocaat van Roos, dat er sprake is van een politiek proces in samenwerking met de gemeente Bloemendaal om een kritisch raadslid de mond te snoeren, zo vat het Noordhollands Dagblad dat de zaak vrijdag bijwoonde haar betoog samen. De tegenwerking vanuit het OM zou moeten blijken uit het, ondanks meerdere verzoeken, niet willen meewerken aan een ‘digital recovery’ van het e-mailbestand van oud-burgemeester Ruud Nederveen. Er zijn mails verdwenen die Roos zouden kunnen vrijpleiten. Kennelijk zijn die niet gearchiveerd. Roos heeft daar haar twijfels over, want bij Wob-verzoeken van anderen kwamen wel mails van Nederveen naar boven. De oud-burgemeester van Bloemendaal was ook degene die aangifte had gedaan tegen Roos.

Eerlijk proces
Maar volgens advocaat-generaal Marius Teengs Gerritsen is het volledig onjuist dat het OM met de gemeente Bloemendaal zou samenwerken en er sprake van een eerlijk proces. Hij heeft nog nooit eerder meegemaakt dat de verdediging zoveel kon inbrengen als in deze zaak en noemt de juridische argumenten ‘niet steekhoudend’, citeert het dagblad hem. Ook het gelijkheidsbeginsel zou niet worden geschonden. Andere raadsleden brachten weliswaar ook geheime informatie naar buiten, maar bij Roos gaat om ‘opzettelijke schending van deze geheim verklaarde stukken’. Daarom wordt zij wel vervolgd en de andere raadsleden niet.

Verschil van mening
Geheimhouding. Daar draait het in deze zaak om. Volgens Van Vliet klopt de geheimverklaring van 4 november 2014 niet, omdat de juiste handtekeningen niet onder het collegebesluit staan. Maar de advocaat-generaal stelt dat wethouder Tames Kokke namens de burgemeester heeft getekend en dat dit kan volgens de Gemeentewet. Over of bekrachtiging door de gemeenteraad nodig is om stukken geheim te verklaren verschilt hij van mening met Van Vliet, tekent het Noordhollands Dagblad op. In november 2019 zei hoogleraar staatsrecht Solke Munneke hierover in Binnenlands Bestuur dat uiteindelijk de gemeenteraad besluit over wat geheim moet blijven, maar het daarmee ook een politieke kwestie kan worden. ‘Veel is onoverzichtelijk.’

Selectiviteit
In haar boek ‘Alles is hier geheim’ uit 2017 haalt Roos Munneke en emeritus hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga aan als hoogleraren die zich eind 2015/begin 2016 hebben gebogen over haar dossier en een ‘deskundigenbericht inzake geheimhouding gemeente Bloemendaal’ uitbrachten. Het is volgens hen ‘onbestaanbaar’ dat een dossier voor twee raadsleden geheim wordt verklaard, terwijl het dossier ook is ingezien door diverse andere raadsleden, zonder dat er bij hen sprake was van opgelegde geheimhouding. De selectiviteit zou de staatsrechtelijke positie van de betreffende raadsleden bedreigen. Deze vorm van selectieve geheimhouding is niet in overeenstemming met het stelsel van de wet en Grondwet. Hierom kan ‘de algemene lijn van de genoemde jurisprudentie niet van toepassing zijn op het raadslid dat de informatie openbaar maakte’.

Deskundigenrapport
Het deskundigenrapport werd echter afgeserveerd door de officier van justitie tijdens de rechtszaak bij de rechtbank van Haarlem en aan het verzoek van de advocaat van Roos om de hoogleraren op te roepen gaf de rechtbank toen geen gehoor. Navraag bij Roos leert dat zij en haar advocaat meerdere verzoeken bij het hof hebben ingediend om de hoogleraren wel op te roepen, maar dit stond het hof niet toe. Het deskundigenrapport zelf maakt wel deel uit van de processtukken. Dat was al bij de rechtbank het geval. ‘Ik heb voor ik de stukken openbaarde goed uitgezocht hoe het met die geheimhouding zat. Ik heb de VNG om een opinie gevraagd en een artikel van Munneke erover gelezen. Bij geheime stukken ter inzage leggen moet geheimhouding ook worden bekrachtigd door de gemeenteraad. En als dat niet gebeurt, dan vervalt de geheimhouding.’

Verontrustend
‘De lokale democratie staat in heel Nederland onder druk’, schrijft Roos in het voorwoord van haar boek. ‘Veel gemeenten leunen op geheime besluitvorming. Zij houden gevoelige kwesties liefst buiten de openbaarheid. Zo kan gemeentepolitiek een podium gaan bieden aan volksvertegenwoordigers en bestuurders voor wie de waarheid niet doorslaggevend is. Dan wordt politiek een banenmachine en integriteit een vervelend onderwerp. Dat is verontrustend.’ En even verderop: ‘Burgers die hun recht proberen te halen, staan bij voorbaat op achterstand. De gevolgen daarvan zijn groot.’ Ze heeft naar eigen zeggen tijdens haar raadslidmaatschap tientallen meldingen ontvangen van burgers die zich slachtoffer voelen van de gemeente, ‘van burgers die vermalen dreigen te worden tussen de raderen van de overheid.’

Pieter Omtzigt
Het klinkt als de Toeslagenaffaire, maar dit schreef ze in 2017. Afgelopen vrijdag maakt Roos in haar slotwoord voor het gerechtshof zelf de analogie met nu. Ze beschouwt zichzelf als ‘de Pieter Omtzigt van deze gemeente’. ‘Wat hem is overkomen, gebeurt mij ook. Informatie wordt achtergehouden, er wordt een andere functie voor hem gezocht en gesproken om hem te sensibiliseren. Het is voor mij pijnlijk herkenbaar, maar ook intriest. Tegelijk is het een verademing: ik ben niet de enige die dit overkomt’, citeert het Noordhollands Dagblad haar. Ze spreekt van een ‘politiek proces’, waarbij zij tot ’staatsvijand nummer één’ is verklaard in Bloemendaal. ‘Wat denkt u dat het met mij doet als ik hoor dat er speciaal voor mij tijdens een raadsvergadering een busje bij het gemeentehuis staat met politieagenten? Ik ben een kritisch raadslid, maar het bestuur in Bloemendaal is door en door verrot.’

Het gerechtshof Amsterdam doet op dinsdag 1 juni a.s. uitspraak.