Wageningen doet niets in achterkamertjes

Livestreams

Het is niet voor de eerste keer dat Wageningen zowel het informatie- als het formatieproces in de openbaarheid heeft gehouden. Ook in 2014 en in 2010 gebeurde dat. Wel nieuw was dat de onderhandelingen dit keer via livestreams te volgen waren; ook nu nog kunnen alle besprekingen worden teruggekeken, evenals alle verslagen. Per keer keken er tussen de 70 en 250 mensen mee. ‘Ik was verbaasd hoeveel mensen er hebben gekeken’, aldus De Brito. ‘Hopelijk heeft het de politiek dichter bij de burger gebracht. Ik zie het als mijn taak als lokaal politicus om daarin te investeren.’ De nasleep van de formatie in Den Haag, met de memo’s over het afschaffen van de dividendbeslasting en het ‘beschamende debat’ daarover van vorige week doet het aanzien van de politiek in de ogen van De Brito op zijn zachtst gezegd geen goed. Het moet en kan anders, stelt ze; Wageningen laat dat zien. 

Schaduwonderhandelingen

De Brito was er ook in 2010 bij, toen voor het eerst de onderhandelingen in alle openheid werden gevoerd. ‘Dat was best spannend, want je hoort veel indianenverhalen over openbare onderhandelingen’, aldus De Brito. Een daarvan is dat er naast openbare bijeenkomsten schaduwonderhandelingen plaatsvinden. ‘Dat heb ik toen, en ook nu, niet meegemaakt.’ Ook van terughoudendheid bij de besprekingen was volgens haar, en formateur Henk Nijhof, geen sprake. Nijhof – oud-voorzitter van GroenLinks – besteedde er vorige week een blog aan op Facebook: ‘Afgelopen weken mocht ik als formateur optreden in Wageningen en juist deze week ook bereikt het debat over de memo's tijdens de formatie van Rutte 3 zijn hoogtepunt. Het achterkamertjes gekonkel, de onduidelijk en schimmige lobby's. Het gedraai en gekruip in Den Haag steekt schril af bij de openbare onderhandelingen in Wageningen.’ Ook Nijhof had zijn bedenkingen, stelt hij in zijn blog, met name over terughoudendheid van de onderhandelende partijen. ‘Niemand werd geremd door het feit dat de zittingen openbaar waren.’

Vel over de neus

‘Je gaat op een andere manier met elkaar om’, heeft De Brito ervaren. ‘Als je de onderhandelingen in het openbaar doet, zoek je meer naar oplossingen in plaats van elkaar het vel over de neus te trekken zoals bij onderhandelingen achter gesloten deuren gebeurt.’ Ze tekent daarbij wel aan dat er bij de formatie is gekozen voor partijen – naast GroenLinks, D66, PvdA en ChristenUnie – die het dichtst bij elkaar zitten. ‘Het is dan makkelijk om grote stappen te zetten.’

Doorbraakdossiers

De partijen zijn begonnen met het in kaart brengen van de grote vraagstukken voor de stad. ‘We hebben gekeken wat de komende vier jaar nodig is. Gaandeweg kom je verschillen tegen, maar we hebben niets uitgeruild. We hebben gewerkt aan een coherent verhaal waar alle vier de partijen zich in kunnen vinden.’ De partijen hebben in hun akkoord Een nieuw perspectief, Duurzame verandering voor elkaar negen doorbraakdossiers benoemd, zoals zorg en welzijn, klimaatneutraal en duurzame mobiliteit en voedsel. ‘Het zijn onderwerpen waar we als vier partijen radicale stappen in willen zetten’, aldus De Brito. Het is geen dichtgetimmerd akkoord. De uitwerking ervan gebeurt samen met de hele raad. ‘Een absolute consequentie van het openbaar onderhandelen is, is dat je niet alles dichttimmert, maar op hoofdlijnen een akkoord bereikt. Dat doet ook recht aan alle andere partijen, waarop burgers van deze stad hebben gestemd.’   

Andere competenties

Openbare onderhandelingen vragen andere competenties, stelt De Brito. ‘Je moet goed kunnen luisteren, de verbinding zoeken en je moet het grotere plaatje kunnen zien. Ook moet je empathie kunnen opbrengen voor een punt dat voor een van de partijen heel erg belangrijk is.’ Onderhandelaars moeten met elkaar meedenken in plaats van erop uit te zijn hun eigen punten binnen te slepen. Twee zaken kunnen niet in het openbaar, vindt De Brito. ‘Als het over mensen gaat, zoals beoogde wethouderskandidaten en als er financiële of juridische aspecten zijn die de gemeente kunnen schaden, bijvoorbeeld bij lopende rechtszaken.’

Democratische vernieuwing

Naast de doorbraakthema’s is democratische vernieuwing voor de nieuwe coalitie een belangrijk thema, maar daarover zijn geen afspraken vastgelegd. De vier coalitiepartijen willen dit met de raad gezamenlijk oppakken. Dit geldt ook voor alle andere onderwerpen die niet in coalitieprogramma zijn opgenomen.