Volop kritiek op herindelingsplannen regering

Het regent kritiek op de grootschalige herindelingsplannen van het nieuwe kabinet Rutte II. Er is veel onbegrip en er heerst volop onduidelijkheid over de voorgestelde schaalgrootte van nieuwe gemeenten (100.000-plus). Ook is sprake van cynisme: ‘eerst zien, dan geloven’.

Robuuste organisatie

De enige uitzondering op alle kritiek lijken Purmerend (80.000 inwoners) en Beemster (8.500 inwoners) te zijn. Beide gemeenten koersen aan op een ambtelijke fusie. ‘Ik heb Mark Rutte tijdens een bijeenkomst in Lunteren horen zeggen dat het hem gaat om een robuuste organisatie. Dat past precies in onze ambitie om via een ambtelijke fusie te komen tot een robuustere, ambtelijke organisatie die ook de decentralisatie van taken naar gemeenten goed kan opvangen’, aldus de Purmerendse burgemeester Don Bijl. ‘Het is prettig om te constateren dat ons traject in lijn is met het regeerakkoord.’ Beide gemeenten hebben een boodschap met deze strekking op hun websites geplaatst.

Liefdesverklaring aan regeerakkoord

De tijd zal het leren of de ‘liefdesverklaring’ van de twee Noordhollandse gemeenten aan het regeerakkoord naïef en voorbarig is. Het is nog maar de vraag of een ambtelijke fusie nu echt is wat het nieuwe kabinet voor ogen heeft. Het regeerakkoord geeft tegenstrijdige signalen af. 

Schaalvergroting niet nodig

Veel gemeenten vinden de voorgestelde schaalvergroting onnodig, onzinnig en een verspilling van tijd, energie en geld. Het Platform Middelgrote Gemeenten (PMG) heeft dan ook geen goed woord over voor de kabinetsplannen. ‘We kunnen de uitdagingen aan zonder schaalvergroting. De tijd dat we oplossingen zochten in ‘groot, groter, grootst’ is echt voorbij’, stelt Koos Janssen, PMG-voorzitter en burgemeester van Zeist.

Kijk naar inhoud, niet naar getal

Drie middelgrote gemeenten − Nuenen, Geldrop-Mierlo en Son en Breugel − zien de noodzaak tot gemeentelijke fusie evenmin in. De drie Dommelvalleigemeenten (samen 80.000 inwoners) gaan vanaf 2014 vergaand ambtelijk samenwerken. ‘Wij hebben elkaar gevonden op inhoud, we zijn vergelijkbare gemeenten en vormen de groene long tussen Eindhoven en Helmond. Kijk naar de inhoud, niet naar het getal. We willen er geen vierde gemeente bij zoeken om tot die 100.000 te komen’, stelt de Nuenense burgemeester Maarten Houben.

Versnellen gemeentelijke samenwerking

De intergemeentelijke samenwerking op het gebied van met name bedrijfsvoering is niet ingezet als voorbode voor een gemeentelijke fusie, benadrukt Houben, coördinerend burgemeester van de Dommelvalleigemeenten. De PvdA-fractie in Nuenen sluit dat overigens, op termijn, niet uit. ‘Dat is een goede stip op de horizon, maar niet het doel op zich’, stelt PvdA-fractievoorzitter Ernst van der Leij. Hij denkt dat de ondergrens van 100.000 met een korrel zout moet worden genomen, en ziet de passage in het regeerakkoord vooral als ‘zachte dwang’ om gemeentelijke samenwerking te versnellen. Fuseren met Eindhoven, zoals enkele jaren geleden de Haagse plannen luidde, ziet Van der Leij niet zitten. In de drie gemeenten was destijds groot verzet tegen de herindelingsplannen van toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Johan Remkes.

Niets terechtgekomen van oude plannen

Burgemeesters die lang in het vak zitten, lijken niet echt wakker te liggen van de jongste kabinetsplannen. ‘Ik volg de discussie al sinds de jaren ’70 en heb al heel wat plannen langs zien komen. Van al die plannen is nagenoeg niets terechtgekomen’, constateert burgemeester Henk Heijman van Oost-Gelre (zo’n 30.000 inwoners). ‘Er moet wel wat gebeuren’, erkent Heijman. ‘Gemeenten zullen voldoende schaalgrootte moeten hebben, onder meer vanwege de vele extra taken die we op ons bordje krijgen, maar gemeenten van 100.000 inwoners zijn een maatje te groot.’

Lees vrijdag meer in Binnenlands Bestuur 22