Vluchtelingen moeten snel aan het werk

Veel gemeenten hebben hun handen vol aan het regelen van opvang en huisvesting voor asielzoekers en vluchtelingen. Sommige kijken verder dan de problemen van de dag: statushouders moeten zo snel mogelijk aan het werk of boven de boeken.   

Sepehr Joussefi weet uit ervaring hoe belangrijk een goede start is. Als jongvolwassene ontvluchtte hij in 1988 zijn geboorteland Iran, om na twee jaar durende omzwervingen in Nederland terecht te komen. Hij studeerde Perzische taal en cultuur in Utrecht en werkte na het halen van zijn bul als universitair docent.

Hoogopgeleid
Tegenwoordig is Joussefi beleidsmedewerker bij de sociale dienst Kromme Rijn Heuvelrug (Bunnik, De Bilt, De Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist). Daar stak hij met succes zijn nek uit om de gemeenten uit het samenwerkingsverband te laten investeren in studie en werk voor vluchtelingstudenten. Zij mogen studeren met behoud van uitkering, en de vijf gemeenten beijveren zich voor stages en werkervaringsplekken. Hun partner daarbij is het UAF, een stichting die beurzen verstrekt aan vluchtelingstudenten, begeleiding biedt en helpt bij het vinden van werk.

Hoogopgeleide vluchtelingen horen volgens hem niet tot de primaire doelgroep van sociale diensten. Die zijn er in zijn ogen vooral voor uitkeringsgerechtigden met meervoudige problematiek. ‘Dit terwijl aan de kant gezette hoogopgeleide vluchtelingen eerder een aanvullende scholing en een intensief taaltraject nodig hebben.’

Extra bijstandskosten
Naar verwachting moeten gemeenten de komende jaren flink toeleggen op extra bijstandskosten voor de nieuwkomers. Tegelijk is op lokaal niveau de invloed op hun inburgering en integratie kleiner dan ooit. Specifiek beleid voor migranten en dus ook voor vluchtelingen (‘doelgroepenbeleid’) is geschrapt en ingeschoven in het algemene beleid (‘mainstreaming’). Vluchtelingen moeten zoveel mogelijk zelfredzaam zijn. Hun inburgeringscursus moeten ze, net als andere migranten, zelf betalen, in veel gevallen met geleend geld.

‘Het uitgangspunt dat mensen zelf de regie over hun eigen leven moeten voeren en verantwoordelijk zijn voor hun eigen inburgering is niet slecht,’ vindt Erik van den Bergh, medewerker gemeentelijk beleid bij UAF. Maar de uitvoering van de wet- en regelgeving doet volgens hem geen recht aan de bijzondere positie van vluchtelingen. ‘Je moet aardig ingeburgerd zijn, wil je op eigen kracht je weg vinden, om een uitkering of een inburgeringskrediet aan te vragen,’ zegt hij.

Bureaucratische uitvoering
Vooral de vaak bureaucratische uitvoering van regels belemmert in veel gemeenten de duurzame uitstroom naar regulier werk of studie van vluchtelingen, oordeelt Van den Bergh. ‘Het beleid lijkt daar gericht op ontmoediging. Veel gemeenten houden strikt vast aan de sollicitatieplicht en beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt. Er wordt geen rekening gehouden met wat iemand eerder gedaan heeft. Je kunt je afvragen is of het verstandig is hoogopgeleiden laaggeschoold werk te laten in een of andere hal. Naar mijn idee een vorm van kapitaalvernietiging.’

Amsterdam
Amsterdam kiest, net als de meeste andere gemeenten voor een generiek beleid, maar daarbinnen is wel degelijk aandacht voor specifieke groepen. De stad heeft een nieuw beleidskader voor vluchtelingen geschreven. ‘Sinds 2013 kijken wij naar wat de capaciteiten en talenten van de nieuwkomers zijn. In ons nieuwe beleidskader gaan we daar gelukkig mee door. Educatie is het sleutelwoord’, aldus Paul Hoornweg van het Gemeentelijk Overleg Vluchtelingenbeleid. De integrale aanpak is volgens hem gericht op ‘het snel aanbieden van huisvesting, snelle activering, met expliciete aandacht voor scholing en opleiding: direct, intensief en zo hoog mogelijk.’ Vluchtelingstudenten moeten studies kunnen volgen die aansluiten op scholing in de thuislanden. Het is de bedoeling reeds behaalde buitenlandse diploma’s versneld te erkennen, eventueel na bijscholing. Samen met COA en IND wil Amsterdam al in een vroeg stadium inzicht krijgen in de kwalificaties van vluchtelingen zonder status.

Gezondheidszorg
Naast het beleidskader is een actieplan verschenen, dat eraan moet bijdragen dat vluchtelingen zo snel mogelijk hun weg vinden naar school en/of naar werk. Sommige sectoren in de Regio Amsterdam (onder meer gezondheidszorg, logistiek, ICT en hospitality) staan volgens Hoornweg ‘te springen om mensen, van ongeschoold tot WO-niveau’.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week