Vervroegd stemmen kan wachtrijen Roemenen voorkomen

De grote Roemeense diaspora in Europa en de relatief hoge opkomst onder hen bij de stembusgang voor de laatste Europese Parlementsverkiezingen hebben in meerdere Europese landen geleid tot rijen voor stembureaus en incidenten, waaronder in Nederland. De Roemeense ambassadeur heeft beterschap beloofd door zijn landgenoten mogelijk vroeger te laten stemmen.

Extra tijd voor formaliteiten
Dat schrijft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken, mede namens minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, in antwoord op Kamervragen van Monica den Boer en Sjoerd Sjoerdsma (beiden D66). Bij de laatste Europese Parlementsverkiezingen konden Roemeense burgers in Nederland stemmen op locaties in Den Haag, Diemen en Eindhoven. Die locaties waren beschikbaar gesteld door de Roemeense autoriteiten. Roemeense burgers konden ook stemmen voor een referendum over justitie en anti-corruptie. ‘Daardoor was per kiezer extra tijd nodig voor de formaliteiten’, schrijft Blok.

ME moest ingrijpen
Aan de lange wachtrijen en incidenten lagen de grote Roemeense diaspora en de hoge opkomst onder Roemenen ten grondslag. Door het gebrek aan capaciteit en het trage stemproces stonden er bij de Roemeense stemlocaties in Nederland ’s avonds nog lange wachtrijen. Bij het sluiten van de locatie in Den Haag hadden nog niet alle wachtenden kunnen stemmen en klommen sommige boze Roemeense burgers over de hekken van de Roemeense ambassade. ‘In de situatie die hierdoor ontstond was de ME genoodzaakt om in te grijpen om de openbare orde en de veiligheid van de Roemeense ambassade en het ambassadepersoneel te waarborgen’, aldus Blok.

Meerdere gesprekken gevoerd
De Roemeense wetgeving regelt op welke wijze Roemenen in het buitenland mogen stemmen en het is de Roemeense overheid moet daar uitvoering aan geven. ‘Het is voor Nederland van groot belang dat alle burgers de mogelijkheid hebben om hun stemrecht in de praktijk te brengen. Dat geldt ook voor de Roemeense burgers in Nederland.’ Daarom zijn er in de dagen en weken na deze incidenten meerdere gesprekken geweest met de Roemeense ambassadeur op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook de burgemeesters van Den Haag en Diemen hebben contact gehad met de Roemeense ambassadeur. Blok heeft zelf zijn Roemeense EU-counterpart aangesproken over de kwestie.

Geen herhaling
Volgens Blok heeft Nederland tijdens deze gesprekken zijn onvrede overgebracht over de gang van zaken en benadrukt dat deze voorvallen zich niet mogen herhalen. ‘De Roemeense autoriteiten dienen in het vervolg te zorgen voor voldoende capaciteit, stemlocaties en personeel, zodat iedere burger die dat wil kan stemmen en er geen risico’s voor de openbare orde kunnen ontstaan.’ De Nederlandse overheid heeft aangeboden de Roemeense autoriteiten waar mogelijk te assisteren. De Roemeense ambassadeur heeft zich begripvol en coöperatief opgesteld en beterschap beloofd, aldus Blok.

Vervroegd stemmen
Verder hebben de Roemeense autoriteiten aangekondigd onderzoek te doen en maatregelen te nemen om de stembusgang in het buitenland beter te laten verlopen, zoals het mogelijk maken van vervroegd stemmen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken blijft met de Roemeense ambassade en autoriteiten in gesprek om te zorgen voor een goede opvolging, ook met het oog op de Roemeense presidentiële verkiezingen later dit jaar. ‘Gezien de inzet van de Roemeense regering om deze problemen bij volgende verkiezingen te voorkomen en de bereidheid hierover met Nederland in gesprek te zijn ziet het kabinet op dit moment geen noodzaak om de gang van zaken te agenderen in Europees verband.’