Vertrouwen lokale overheid groot, maar dalend

Het vertrouwen in de lokale en landelijke overheid – dat zorgde voor een groot draagvlak voor coronamaatregelen – is ten opzichte van april weliswaar nog steeds groot, maar wel afgenomen. Geen tweederde van de Nederlanders, maar ruim de helft heeft vertrouwen in de landelijke overheid. In de lokale overheid is dat vertrouwen gedaald van bijna zestig procent naar een krappe vijftig. ‘Een afkalvende vertrouwensbasis kan het draagvlak voor noodzakelijke coronamaatregelen in gevaar brengen.’

Heropening samenleving

Dat stellen onderzoekers in het woensdag gepubliceerde onderzoek ‘De heropening van de samenleving. De maatschappelijke impact van COVID-19 in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam & Nederland’. Het langlopend onderzoek is een initiatief van de Erasmus Universiteit Rotterdam en wordt uitgevoerd samen met de Haagse Hogeschool, de Vrije Universiteit, Kieskompas en de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Voor het onderzoek zijn in juli ruim 20.000 respondenten bevraagd.

 

Groeiende kritiek

Na half juli, toen de dataverzameling werd afgerond en het aantal besmettingen weer opliep, is het vertrouwen in overheden, de RIVM en de GGD meer onder druk komende te staan, zo tekenen de onderzoekers aan, vanwege ‘de groeiende kritiek op de inhoudelijke adviezen van het RIVM, de communicatie door de overheid, en op het vermogen van GGD’s om snel coronatesten uit te voeren en adequaat ‘contact tracing’ (bron- en contactonderzoek, red) te doen’.

 

Angst voor baanverlies

Net zoals in april, toen het eerste onderzoek verscheen, heeft de coronacrisis grote maatschappelijke impact. Zo is ruim een op de drie respondenten bang om inkomen te verliezen of wordt daar al daadwerkelijk mee geconfronteerd. Ruim een kwart is bang zijn baan te verliezen. Vooral mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt – mensen met een tijdelijk contract, laagbetaald en/of met een slechte gezondheid – voelen zich het vaakst onzeker. Er zijn wel opvallende verschillen tussen de steden. In Den Haag en Rotterdam zijn vooral mensen in de laagste inkomensgroep bang voor baanverlies, in Amsterdam juist mensen met een hoger inkomen.

 

Somber

Zzp’ers zijn het meest somber over de toekomst. ‘Hoewel zij sinds de versoepeling van de maatregelen vaak weer meer werk hebben, vrezen velen dat hun inkomen niet meer op het oude niveau komt’, aldus de onderzoekers. Mensen met een uitkering zijn, vaker dan in april, bang niet meer aan het werk te komen.

 

Zorgmijding

De zorgmijding is tussen april en juli afgenomen, maar nog altijd mijdt een op de vijf Nederlanders zorg of laat niet zo snel zorgverleners thuis toe. In april vermeden vier op de tien Nederlanders de huisarts. Ook hier zijn grote verschillen. Mensen met een lage opleiding, met een minimum tot modaal inkomen, uitkeringsgerechtigden en mensen met een slechte gezondheid mijden vaker zorg, ook als ze die nodig hebben. Een op de acht zorgbehoevenden geeft aan dat hun medische behandeling wordt onthouden. Daarnaast geeft een op de tien Nederlanders aan minder professionele zorg te krijgen dan voor de coronacrisis.

 

Onzekerheid

Gevoelens van angst, stress en onzekerheid als gevolg van de pandemie zijn grosso modo afgenomen, zo constateren de onderzoekers. Minder mensen zagen in juli covid-19 als een bedreiging dan in april. De discipline om zich aan de corona-maatregelen te houden, is tegelijkertijd wat afgenomen. Jongeren en mensen met een slechte of matige gezondheid hebben vaker last van negatieve gevoelens door corona dan anderen. De versoepeling van de coronamaatregelen hebben niet geleid tot een ander toekomstperspectief. ‘Nog steeds heeft meer dan een kwart van de Nederlanders het gevoel niets te hebben om naar uit te kijken.’

 

Elkaar helpen

Er is nog steeds grote bereidheid om andere te helpen als dat nodig is, zo blijkt verder uit het onderzoek. Vooral vrienden en familie zijn bereid een handje te helpen, maar in mindere mate ook buren en onbekenden. Het gaat daarbij om boodschappen doen, een praatje maken, maar ook om eten koken of brengen.

 

In het najaar wordt een nieuwe meting verricht. Ook wordt dan verdiepend kwalitatief onderzoek gedaan.

 

Percentage mensen dat (veel) vertrouwen heeft in instanties

 

Bron: De heropening van de samenleving. De maatschappelijke impact van COVID-19 in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam & Nederland.