Versplinterde gemeenten blijven versplinterd

De versplintering in de meest versplinterde gemeenteraden van Nederland blijft gehandhaafd, maar de burgemeesters wijzen erop dat alternatief bestuur helemaal niet verkeerd hoeft uit te pakken.

Uiterst stabiel
‘We bevinden ons in goed gezelschap’, aldus waarnemend burgemeester Albertine van Vliet-Kuiper (D66) van de gemeente Enkhuizen over de landelijke versplintering. De raad telt 17 zetels die voor de verkiezingen door 10 fracties werden bezet en erna door 9. ‘Twee eenmansfracties stopten en er kwam een lokale eenmansfractie bij: Enkhuizen Vooruit.’ Opvallend is dat de uitslag verder precies hetzelfde is als vier jaar geleden. De SP is de grootste partij met 4 zetels, er zijn vijf partijen met 2 zetels en drie eenmansfracties. ‘Uiterst stabiel’, concludeert Van Vliet-Kuiper. ‘Het is zoals het is in Enkhuizen.’ Met de SP is een college van drie partijen mogelijk. Zonder de SP moeten vier partijen besturen. ‘Je ziet het in heel Nederland: zulke brede coalities maken het voor de oppositie lastig. Er is weinig tegenkracht over. Je hoopt toch op gelijke macht en tegenmacht. Maar in Enkhuizen zijn altijd besluiten genomen en dat gebeurt straks ook.’

Opwekkende boodschap
De SP verloor een jaar geleden haar wethouder in Enkhuizen, waarna de raad twee onafhankelijke wethouders aanwees. Het zou volgens Van Vliet-Kuiper heel goed kunnen dat dit college doorgaat. ‘Deze constructie krijgt waardering in de raad. Er is geen coalitieoverleg en er zijn geen banden met partijen. Het zijn twee professionals die het leuk vinden om de stad te besturen.’ Een tip voor versplinterde gemeenten? ‘Je moet er niet te negatief tegenaan kijken. De raad zet de lijnen uit en formuleert opdrachten, het college voert uit. Dit gaat goed. Dat is een opwekkende boodschap.’

Versplintering niet negatief
In Almelo huisden 14 fracties in een raad met 35 zetels, na de verkiezingen zijn het er nog steeds 13. ‘Toch eentje minder’, lacht burgemeester Arjen Gerritsen (VVD) die de uitslag eerlijk gezegd wel had verwacht. ‘Veel raadsleden hebben een eigen achterban en daar investeren ze ook in. Dat duid ik positief. Met die persoonlijke relaties weten ze het te redden.’ Het grote aantal fracties heeft volgens Gerritsen nauwelijks invloed op de bestuurbaarheid van de gemeente. ‘Toen ik aantrad waren er 15 fracties, maar de meeste raadsbesluiten werden met grote meerderheid of unaniem aangenomen. Je ziet het terug in de manier van discussiëren: vier of vijf fracties voeren het woord en dan volgt besluitvorming. Versplintering heeft een negatieve connotatie, maar niet hier.’

Minderheidscollege
Met deze uitslag is in Almelo een coalitiecombinatie van vier partijen nodig. De vorige coalitie viel uiteen, waardoor enkele jaren een minderheidscollege bestuurde. ‘Dat is niet slecht bevallen. Er was meer discussie in de gemeenteraad en bij meer dossiers moest het college afwachten, maar dat kan ik niet zonder meer negatief duiden. Wel zijn er een aantal bestuurlijke vraagstukken, vooral op economisch en financieel gebied, waarin je met afspraken slagvaardiger bent. Aan de andere kant heb je in deze situatie wel meer draagvlak.’

Texel
De gemeente Texel kende 9 fracties op 15 zetels en heeft er na deze verkiezing nog 7. Minstens drie partijen zullen een coalitie moeten vormen, maar dat deden ze al voor de verkiezingen, zegt burgemeester Michiel Uitdehaag (D66). ‘Er was een scenario van vier partijen, maar het ging hier in goede harmonie en gisteravond was die er ook. Het is zeker niet slechter geworden, al is het te prematuur om te zeggen dat het beter is geworden. De versplintering valt mee.’ Interessant is dat de raad van vier lokale partijen naar een grote lokale partij is gegaan (en nog een kleine partij). ‘De opkomst is hetzelfde en landelijke partijen hebben een zetel meer dan de vorige keer. Het aantal inwoners bleef gelijk, dus de rest lijkt van het vasteland naar het eiland toegekomen. Het kan zijn dat die op meer landelijke partijen stemmen.’