Versplinterd maar werkbaar Lelystad

Ideaal is het niet, maar werkbaar is het wel, een raad met 15 fracties op 35 zetels. Dat kan (bijna) 2 jaar na de raadsverkiezingen − die in Lelystad een zeer versplinterde raad opleverde ­− worden geconcludeerd. Eén sleutel tot succes is er niet. Goede onderlinge verhoudingen helpen wel mee.

Afsplitsingen

14-15-16-17-15. Nee, dit is niet de setuitslag van een of andere sportwedstrijd, maar het fluctuerend aantal fracties in de Lelystadse raad. Aan de raadsverkiezingen in maart 2018 deden 14 partijen mee, die allemaal een of meerdere zetels behaalden. Er volgden al snel wat afsplitsingen, maar inmiddels hebben 2 afgesplitste raadsleden, van CDA en VVD, weer een nieuw onderkomen gevonden in respectievelijk de InwonersPartij en Lelystads Belang. Naast een breed uitgewaaierde raad is er ook een breed samengesteld college van VVD, Inwonerspartij, PvdA, ChristenUnie, D66 en SP, met 6 wethouders.

Gruwelijk veel

‘Laat het helder zijn: 17 fracties is gewoon gruwelijk veel en 15 fracties is ook nog steeds heel erg veel’, aldus burgemeester Ina Adema. Maar het levert zeker geen onwerkbare situatie op, vindt ze. Het zijn vooral praktische zaken die het lastig werken maken. Die opvatting wordt gedeeld door VVD-wethouder Janneke Sparreboom (o.a. economische zaken en wonen) en PvdA-fractievoorzitter Emiel van der Herberg, tevens vicevoorzitter van de raad. Maar het gaat ook niet vanzelf, zo blijkt uit de gesprekken met de drie.

Politieke zurigheid

‘De besluitvorming in deze stad wordt niet geremd door de hoeveelheid fracties’, stelt Adema. ‘De raad werkt met wisselende meerderheden, ook vaak los van politieke en landelijke lijnen.’ Daar moet je als college wel tegen kunnen, ook dat er wel eens een ander besluit wordt genomen dan het college voorstelt. ‘Als je daar niet tegen kunt, heb je wel een probleem. Door de hoeveelheid van de partijen zie je dat af en toe gebeuren.’ De sfeer in college is goed. ‘Dit is een belangrijke factor waarom het in Lelystad werkt’, aldus Adema. Dat geldt ook voor de raad. ‘Er is natuurlijk wel eens wat politieke zurigheid, maar in het algemeen hebben wij een raad met redelijk goede verhoudingen. Dat helpt wel’, aldus Van der Herberg.

Voorkant

Wat volgens Adema ook helpt, is dat de raad steeds vaker aan de voorkant wordt betrokken bij het uiteindelijke besluitvormingsproces. Ook Sparreboom noemt dat als een van de succesfactoren van de stabiele en werkbare politieke situatie. PvdA-fractievoorzitter Van der Herberg is wat minder positief over dat ‘vooraf ophalen’ dan beide bestuurders. Volgens Adema en Sparreboom draagt ook het raadprogramma eraan bij om met zo’n waaier aan fracties niet in besluiteloosheid te vervallen.

Tijdrovend

Denk niet dat de drie een versplinterde raad van harte aanbevelen. Want lastig is het wel. En tijdrovend. Het kost in ieder geval meer tijd om een voorstel tot een goed einde te brengen. ‘We nemen gewoon besluiten en we hebben debatten in de raad. In principe gaat er niets mis. Het is soms wat meer werk, wat lastiger en je moet meer mensen bellen om zaken te coördineren. Praktisch is het dus wat vervelend.’ Adema: ‘Het is voor fracties die uit een of twee mensen bestaan ongelooflijk zwaar om een goede en inhoudelijke bijdrage te leveren. Ik zou het niet vervelend vinden als er wat minder partijen in de raad zouden zitten. Maar het is zoals het is en de kiezer heeft altijd gelijk. Het is dan aan ons om een goede methode te vinden om daar mee om te gaan. We hebben nu een methode gevonden die voldoet en werkt.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 3 van deze week (inlog)