Veel vertrouwen in ambtenaren
Het vertrouwen in ambtenaren is in vergelijking met ons omringende landen relatief hoog.
Dip
De tevredenheid over het functioneren van de overheid scoort na een dip in de post-Fortuynjaren (2002-2005) weer net zo hoog als in de jaren negentig: ruim boven de 60 procent. Ook de waarderingscijfers voor de plaatselijke overheid vertoont een rustig en stabiel beeld. Dit blijkt uit de “Legitimiteitsmonitor Democratisch Bestuur” dat door de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur is gemaakt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Gezagscrisis
Volgens het rapport is er geen sprake van een gezagscrisis. Belastingdienst, leger, politie, justitie en rechterlijke macht lijken te kunnen bogen op een substantiëel en stabiele mate van vertrouwen. Enige dissonant is de Tweede Kamer en het politieke systeem. Een redelijk stabiele forse minderheid van de bevolking meent dat Kamerleden niet geïnteresseerd zijn in de mening van de burger. Een substantieel deel van de bevolking veronderstelt ook dat de Haagse politiek weinig interesse in de bevolking heeft. Een steeds groter deel van de bevolking meent dat Kamerleden niet meer geïnteresseerd zijn in het algemeen belang. ‘De zorgen en aandachtspunten over de legitimiteit van ons democratisch bestuur liggen meer op het vlak van de “responsiviteit” dan op het vlak van de “effectiviteit” van het democratisch bestuur’, concluderen de Tilburgse onderzoekers.
Burgemeester
De Nederlandse burgers willen daarom ook het huidige democratische systeem behouden. Zij wensen echter wel minder gepolder (consensusdemocratie) en meer rechtstreekse invloed. Forse meerderheden van de bevolking willen meer inspraak, meer referenda en meer gekozen bestuurders, onder wie de gekozen burgemeester. Echter, de aanhang voor een gekozen premier blijft steken onder de 50 procent.
Agressie
Volgens de Tilburgse onderzoekers is het aantal kiezers dat kiest voor ‘agressie en geweld om een punt te maken’ groeiende. ‘Dit komt verontrustend vaker voor dan incidenteel’. Het overgrote deel van de bevolking heeft echter nog veel respect en waardering voor de ‘koninklijke wegen’ van de democratische rechtsstaat, zo concluderen de onderzoekers prof. Frank Hendrikx, Marcel Boogers en Julien van Ostaaijen.
Brussel
Van zich opstapelende zorgwekkende of aandachtverdienende ontwikkelingen die het gezag van de rechtsstaat en democratie aantasten is volgens de onderzoekers geen sprake. Zorgwekkend is volgens de onderzoekers wel het verschil tussen de hang naar Den Haag en de zorgen over de macht van Brussel. Onduidelijk is of dit oordeel wordt veroorzaakt door de prestaties van kabinet en Kamer in Den Haag en de verwachtingen bij de burgers over de Haagse en Europese politiek. Want, ‘een oordeel over de daling van de legitimiteit van de overheid kan wijzen op het feitelijk slecht functioneren van overheidsorganisaties, het minder betrouwbaar worden van overheidsfunctionarissen, maar ook op hogere verwachtingen van burgers of op slechtere uitwisseling van informatie tussen burgers en overheid.’
Lees het hele rapport hier
Reacties: 9
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
- politieke besluiteloosheid, voor een aanzienlijk deel veroorzaakt door de versnippering van het electoraat en daardoor de politieke macht
- de vierde macht, die nagenoeg iedere wijziging die haar niet bevalt frustreert. Iedere poging de overheid slagkrachtig te maken is een bedreiging voor die vierde macht. De kans is dan ook groot dat juist die getraineerd worden.
Het is vreemd dat men graag betere respons van politici zou willen zien, terwijl men het systeem dat tot de huidige versnippering heeft geleid en de ambtenarenorganisaties die verandering moeilijk maken wel hoog waardeert.
De conclusies van het onderzoek zijn niet vreemd, als uw analyse niet klopt.
Een verklaring voor een relatief groot vertrouwen in ambtenaren en een relatief laag vertrouwen in parlementariërs kan zijn dat parlementariërs ten onrechte gezien worden als de voornaamste bron van een gebrek aan responsiviteit van de overheid, terwijl dit in werkelijkheid vooral veroorzaakt wordt door ambtelijke managers ("de Vierde Macht").
Ik vind het een vreemde uitkomst van het onderzoek, gezien de sfeer die er in op verjaardagsfeestjes rond het beroep en het gedrag van ambtenaren hangt (lage waardering), en wat er dan gezegd wordt over de overheid die "toch zijn eigen gang gaat, waar je als burger niks aan verandert".
Opdrachtgever van het onderzoek was het ministerie van Binnenlandse Zaken. De opzet van het onderzoek, de selectie van respondenten en de representativiteit van de respons (wie neemt de moeite om te reageren?) zou je nader moeten bekijken om de portee van de uitkomst echt te begrijpen.
De conclusies die worden getrokken uit bepaalde statistieken, vind ik bepaald twijfelachtig. Twee voorbeelden.
Voorbeeld (1). Uit het feit dat al sinds jaar en dag tussen de 50% en 60% van de burgers gelooft dat rechters "onbevooroordeeld" zijn (volgens een bepaalde monitor), concluderen de onderzoekers dat de rechterlijke macht niet hoeft te vrezen dat zich een diepe legitimiteitscrisis ontwikkelt.
Volgens een dergelijke redenering kon je eind vorig jaar ook stellen dat de regering-Gaddafi, omdat 99% van de Libiërs aangaf geen plannen te hebben om in verzet te komen, niet hoefde te vrezen voor een opstand.
Het is vrij algemeen bekend dat niemand volkomen onbevooroordeeld is. Dus ook rechters niet. De meer dan 50% die daar volgens die monitor toch in gelooft, wat bedoelen die mensen daarmee? En als ze zo beïnvloedbaar zijn dat ze daarin geloven, hoe snel kunnen ze dan beïnvloed worden om iets heel anders te geloven?
En wat betekent het dat ruim 40% kennelijk niet gelooft dat rechters onbevooroordeeld zijn? Is dat niet een gigantisch legitimiteitsgat? Stel bijvoorbeeld dat in de VS alle Afro-Amerikanen niet geloven dat rechters onbevooroordeeld zijn, maar dat rechters negatiever oordelen over mensen met een bepaalde huidskleur - dan is dat nog altijd minder dan die Nederlandse 40%.
Voorbeeld (2) Volgens verschillende geciteerde monitors denkt ca. 70% van de Nederlanders dat de overheid "goed" functioneert, maar is slechts ca. 30% van de Nederlands "tevreden" over de overheid. Het vertrouwen in ambtenaren schommelt volgens verschillende monitors ergens net onder de 50%. Wat betekent dit?
De onderzoekers concluderen dat het vertrouwen in de Nederlandse publieke dienst relatief hoog is in vergelijking met andere landen. Maar hoe zit het dan met de meerderheid van Nederlanders die kennelijk geen of weinig vertrouwen in ambtenaren heeft? En hoe zit het met die zeer uiteenlopende scores als het gaat om vertrouwen in "de overheid"?
Kortom, de geruststellende suggestie in de conclusies van de onderzoekers dat het wel goed zit met de (stabiliteit van de) legitimiteit van het Nederlandse bestuur, lijkt een zeer wankele basis te hebben,
Aan de plunderingen in Londen namen duizenden jongeren deel. Statistisch gezien vormden ze een verwaarloosbare minderheid, maar ze waren wel in staat het leven van een metropool dagenlang te ontwrichten en een diepe politieke crisis nog verder te verdiepen, of juist de aandacht ervan af te leiden (afhankelijk van de handigheid van premier Cameron).
Ten slotte vraag ik me af of de veronderstelde "stabiliteit" van de legitimiteit niet het gevolg kan zijn van dalende verwachtingen bij Nederlandse burgers. Denk aan Rusland, waar het bewind van president Putin jarenlang grote waardering oogste bij grote delen van het volk, die al heel blij waren dat de meest in het oog springende, gewelddadige wetteloosheid enigszins werd teruggedrongen.
Hopelijk wordt dit rapport door het ministerie van BZ niet gebruikt om de overheid in slaap te sussen.
Mijn eerste gedachte was die jij ook geeft in je eerste reactie: namelijk dat de onderzochten niet goed inschatten wie nu werkelijk de macht tot verandering heeft (of die ontbeert). Ik heb die alleen weggelaten om mijn reactie niet altijd te onvriendelijk te maken. Ik realiseerde me op dat moment niet dat het onderzoek -excusez les mots- een bijelkaar geraapt zootje is.
Het beeld dat uit je tweede reactie naar voren komt is echter een stuk negatiever. Nog in het midden gelaten dat de conclusies van het originele artikel niet overeind blijven als je wat dieper kijkt, blijkt hieruit ook een behoorlijk wantrouwen. Ik zou verwachten dat zo'n vraag over rechters een score boven de 70% zou halen, omdat ik denk dat mensen die zouden interpreteren als een vraag naar de eerlijkheid van de rechtspraak. Zo hadden ze de vraag ook moeten stellen, want zoals nu gesteld is die inderdaad vaag.
De populariteit van een Wilders toont aan dat er maar een dun laagje vernis zit op de beschaving. Een stoot of een schamp is voldoende om het vernis eraf te krijgen.
Ondanks dat het Fortuyn-effect een schok tot gevolg zou hebben gebracht, word er nog steeds van alles onder het tapijt geschoffeld. Ik ben bang dat ook het ook hier niet anders zal zijn. En dus gaan we door met de eeuwige hobbeltocht van crisis naar rel naar crisis.
@Leon
Ik ging er vanuit dat men met responsiviteit de aanpak van daadwerkelijke problemen bedoelde, en niet de hoeveelheid symboolpolitiek en de mate waarin politici achter de waan van de dag aanlopen. Ik kan me niet voorstellen dat men daarvan meer zou willen zien. Maar dat kan aan mij liggen, per slot van rekening denken veel mensen schijnbaar ook dat politici daadwerkelijk macht tot verandering hebben.