Veel twistpunten VVD en PvdA over lokaal bestuur

Het worden lastige onderhandelingen tussen de VVD en PvdA, zeker ook als het gaat over thema’s die voor het lokaal bestuur van belang zijn. Van de achttien thema’s die Binnenlands Bestuur voor de verkiezingen in de verkiezingsmatrix in kaart heeft gebracht, staan beide fracties op vijf onderdelen lijnrecht tegenover elkaar.

Overbruggen

Op nog eens zeven onderdelen liggen de standpunten uiteen, maar zijn mogelijk te overbruggen. Op slechts drie punten is op voorhand overeenstemming. Voor de overige door de redactie geselecteerde thema’s hebben beide partijen geen duidelijke uitspraken gedaan in hun verkiezingsprogramma’s.

Referendum

Zo vindt de PvdA dat gemeenteraden eens in de vier jaar hun eerste burger mogen kiezen, terwijl de liberalen vinden dat burgers rechtstreeks hun burgemeester moeten kunnen kiezen. PvdA wil een correctief referendum invoeren en is voorstander van burgerinitiatieven als instrument voor politieke agendering. De VVD staat bij dergelijke ideeën niet te trappelen van enthousiasme.

Deelgemeenten

Ook op andere punten rondom bestuurlijke vernieuwing lopen de meningen ver uiteen. De VVD wil stadsdelen en deelgemeenten opheffen, de PvdA niet. De VVD wil minder provincies, de PvdA wil weliswaar –evenals de VVD- minder politici in provinciehuizen, maar rept met geen woord over het snijden in deze bestuurslaag.

Herindeling

Beide partijen willen snoeien in het aantal raadsleden, maar verschillen nu nog flink van mening over het percentage. De VVD wil de gemeenteraden een kwart kleiner maken, terwijl voor de PvdA een dualiseringscorrectie van min tien procent het maximum is. Hierover zal een flink robbertje moeten worden onderhandeld.

Ditzelfde geldt voor gemeentelijke herindeling. De VVD wil fusies ‘stimuleren’, de sociaal-democraten zijn tegen verplichte herindeling. Het een sluit het ander niet uit, dus dit lijkt een onderhandelbaar punt.

Harde noten

Over de decentralisaties op het gebied van werk, begeleiding en jeugdzorg zullen harde noten moeten worden gekraakt. De meningen over de inhoudelijke en financiële randvoorwaarden hierover lopen ver uiteen. Over welke taken nog meer aan gemeenten kunnen worden overgelaten, lopen de meningen uiteen, maar lijken op voorhand niet onoverbrugbaar.

Draak

Hoewel VVD en PvdA het verplicht schatkistbankieren beiden omarmen, zijn ze het aan de andere kant weer oneens over de invoering van de Wet Houdbaarheid overheidsfinanciën. De PvdA is wel voor houdbare overheidsfinanciën, maar vindt de Wet Hof een draak van een wet en wil hem van tafel. Het kabinet Rutte I is met de Wet Hof gekomen en is dus voor, maar stelt wel dat provinciale en lokale overheden hun opgebouwde reserves moeten kunnen investeren. Dit biedt onderhandelingsperspectief.

Blokkades

De VVD laat zich in zijn programma niet uit over verruiming van het lokale belastinggebied, terwijl de PvdA daar geen principiële blokkades tegen zal opwerken. Dit klinkt niet als een breekpunt. Over de omvang van het Gemeentefonds zullen de onderhandelaars elkaar diep in de ogen moeten kijken. De PvdA wil hier een miljard euro uithalen, de VVD wil het Gemeentefonds extra voeden met decentralisatie- en specifieke uitkeringen.

Nullijn

Lijnrecht staan de partijen over de nullijn voor ambtenaren. De VVD wil de ambtenarensalarissen in ieder geval tot 2014 bevriezen, terwijl de PvdA tegen de nullijn is. Over de rechtspositie van ambtenaren zijn de gedoodverfde coalitiepartners het wel roerend eens: die moet gelijk worden getrokken met die van andere werknemers.

Coalitiepartner

Hoe het pakket ‘lokaal bestuur’ van het kabinet Rutte II er uiteindelijk gaat uitzien, zeker op het gebied van bestuurlijke vernieuwing, hangt voor een belangrijk deel af van de verwachte derde coalitiepartner. Als D66 aanschuift, zal de PvdA het onderspit delven wat betreft de gekozen burgemeester. D66 wil net zoals de VVD een door de burgers gekozen burgemeester. Het CDA kan de PvdA weer helpen als het gaat om de strijd om het aantal provincies. Het CDA vindt wel dat provincies zich moeten richten op hun kerntaken, maar heeft geen behoefte om in deze bestuurslaag te snijden.

Onderhandelingsmatrix

In onderstaande ‘onderhandelingsmatrix’ zijn de punten waar PvdA en VVD lijnrecht tegenover elkaar staan in rood aangegeven; de punten waarover de partijen van mening verschillen maar die onderhandelbaar lijken, zijn oranje gearceerd. De punten waarover geen meningsverschillen zijn, zijn groen aangegeven. Als er geen duidelijke uitspraken over zijn gedaan, is geen kleur aangegeven.