Vaals zoekt meer verbinding met Aken

Vaals hield lang last van de mijnensluiting en het vertrek van de textielindustrie. Veel Vaalsenaren vonden het leven van een uitkering wel best. Een nieuwe transitievisie vanuit de eigen bevolking, ‘Vaals verbindt,’ maakt er korte metten mee.

In het slop 

Het was de Duitse textielondernemer Johann Arnold von Clermont die eind achttiende  vanuit het strenge rooms-katholieke Aken de grens overstak naar het liberale Vaals. Hij bracht het Limburgse dorp tot bloei. Maar door de mijnensluiting en de textielconcurrentie uit lagelonenlanden raakte Vaals begin jaren zeventig in het slop. Nu moeten, opnieuw, Duitsers het dorp meer elan bezorgen.

Betrekken
Met dank aan de oplopende woningnood in Aken. Om de Akense studenten aan de Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule van passende woonruimte te voorzien, heeft Vaals recent twee studentencomplexen uit de grond gestampt. Burgemeester Harry Leunessen: ‘We zetten als college vol in op Duitse studenten. Maar de grote uitdaging zit ‘m erin om hen te betrekken bij de gemeenschap van Vaals.’

Broedplaats
In de transitievisie ‘Vaals verbindt’ wordt gesproken over debatcentra en andere cultuurpodia om de voorheen afwachtende Vaalsenaren tot meer betrokkenheid bij hun gemeente te verleiden. Wethouder Jean-Paul Kompier (werk en economie, Lokaal!) hoopt de Akense studenten langer te binden door ze tijdens hun studie de mogelijkheid te bieden in Vaals een bedrijfje te starten. ‘We hebben daarvoor twee centra opgericht met lage huren. Een leegstaande basisschool in Lemiers, en een pand hier in de Kerkstraat dat als broedplaats dient. Iedereen met een vraag of probleem kan er binnen stappen.’

Veel meer
Aken is blij dat Vaals een deel van de woningnood oplost, vertelt Leunessen. Maar er kan nog veel meer samen. ‘Pas hadden we op de top van de Vaalserberg een manifestatie rond 35 jaar verdrag van Schengen. Kom ik daar Marcel Philipp tegen, de Oberbürgermeister van Aken.’ Zijn Duitse collega zag ineens de potentie van de locatie. ‘Goh, we zouden samen veel meer met die Vaalserberg kunnen doen.’ Zeker, vond ook Leunessen. Nu, droogjes: ‘Als je vaker samen aan tafel zit, heb je dat soort uitwisselingen niet boven op de berg.’

Calimero-complex
Heeft die Akense houding niet te maken met het verschil in schaal: een gemeente van 10.000 inwoners tegenover een stad met het vijfentwintigvoudige aantal? Dat leidt snel tot een Calimero-­complex. Nee, stelt Leunessen. ‘Aken behandelt ons als een gelijkwaardige partner. Dat heb ik vanaf mijn eerste contacten mogen ervaren. Maar we zijn, en dan moet ik mijn woorden zorgvuldig kiezen, tegelijk ook onderdeel van de stad en fysiek aan Aken vastgegroeid.’ En dat blijkt: behalve studenten maken ook steeds meer andere Duitsers de overstap. Inmiddels is ruim een kwart van de Vaalsenaren van Duitse origine. Is er een maximum aan?

Meer Duits
‘Ik zie dat niet zo’, stelt Kompier. ‘Een echte Vaalsenaar als ik voelt zich meer Duits dan Hollands. Wij spreken de taal vloeiend en accentvrij. De Duitsers zijn in Vaals vaak ook goed geïntegreerd.
Als ze uit ons zangkoor zouden wegvallen, hebben we een groot probleem.’

Vaals-oost
Op Facebook ziet Leunessen de Vaalsenaren Duitse tv-series volgen, Duitse boeken lezen. En daar blijft het niet bij. Het is een Duitse ontwikkelaar die het plein rond het Vaalser gemeentehuis op dit moment zijn fraaie facelift bezorgt. Zelfs de bakkers in Vaals zijn overwegend in Duitse handen. Een echte Vaalsenaar, vertelt Kompier, ‘wordt hier in het academisch ziekenhuis geboren en overlijdt er ook vaak.’ Hier is Aken, wel te verstaan, drie kilometer verderop, maar voor een Vaalsenaar een soort Vaals-oost.

Elf zwembaden
Leunessen: ‘Zo bekeken heeft Vaals een internationaal topevenement met het CHIO.’ Kompier: ‘Elf zwembaden. En hoeveel bioscopen wel niet?’ Wat ze willen zeggen: het grensbord op de centrale Vaalse Maastrichterlaan is niet voor niks royaal bestickerd. Geen Vaalsenaar trekt zich er nog iets van aan. 

Dit verhaal maakt deel uit van de zomerserie ‘Ver weg in eigen land’. Lees het hele verhaal deze week in BB16 (inlog).