Uitglijders van raadsleden

Vier op de tien raadsleden zien dat collega-raadsleden disrespectvol omgaan met burgers, bestuurders en raadsleden. Het meestemmen bij onderwerpen waar raadsleden persoonlijk belang bij hebben wordt door een op de vijf mede-raadsleden gesignaleerd. Bijna eenzelfde aantal zag bij collega-raadsleden verstrengeling van belangen van het ambt met de belangen van familie, vrienden en collega’s.

Kwetsbaar

Dat blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en Necker van Naem onder raadsleden. Een op de drie raadsleden zag geen misstappen, tweederde zag het afgelopen jaar wel een collega een uitglijder maken. ‘Relatief veel raadsleden zeggen niets onoorbaars gezien te hebben. Je kunt zeggen dat dat goed is, maar aan de andere kant: hebben ze wel goed opgelet? Het blijft belangrijk om waakzaam te blijven’, stelt Sabine van Zuydam, bestuurskundige aan de Universiteit Tilburg en onderzoeker bij Necker van Naem. ‘Raadsleden staan midden in de samenleving. Dat is een kracht én een risico en dat kan het werk kwetsbaar maken.’ Bij vermoedens van integriteitsschendingen benaderen raadsleden het vaakst de griffie, gevolgd door de burgemeester en een collega-raadslid zoals de fractievoorzitter, zo blijkt verder uit het onderzoek.

Integer

Gevraagd naar de drie belangrijkste eigenschappen van een goed raadslid staat integer op één. Betrokken en toegankelijk staan respectievelijk op plek twee en drie. ‘Deze uitkomst reflecteert de rol volksvertegenwoordiger als belangrijkste taak. Ook dienstbaarheid aan de samenleving hoort daar bij’, aldus Van Zuydam. Eerlijk, oprecht en beloftegetrouw komen niet in de top drie voor. Dat wil volgens de bestuurskundige niet zeggen dat raadsleden zich niet aan hun woord houden. ‘Er is nadrukkelijk naar de drie belangrijkste eigenschappen gevraagd. Dat wil niet zeggen dat eerlijkheid er niet toe doet.’

Meer eigen initiatief

De volksvertegenwoordigende rol van gemeenteraden komt redelijk tot goed uit de verf, vinden raadsleden. Wel zouden raadsleden vaker het initiatief tot nieuw beleid kunnen nemen. ‘Uit de cijfers blijkt dat raadsleden vooral reageren op wat het college doet. Ze hebben wel realiteitszin en lijken behoorlijk tevreden over hun kaderstellende rol en constructieve opstelling. Zelf initiatieven ontplooien kan de raad naar eigen zeggen wel wat meer doen’, aldus Van Zuydam. Een op de vijf raadsleden vindt dat het controleren van het bestuur te wensen overlaat. Een meerderheid (60 procent) stelt dat de controlerende taak van de raad wel goed uit de verf komt.   

Drijfveren

Een bijdrage aan de samenleving leveren was voor veruit de meeste raadsleden een van de belangrijkste drijfveer om zich in 2018 verkiesbaar te stellen, op ruime afstand gevolgd door het uitvoeren van de eigen politieke ideeën en het inzetten en ontwikkelen van de eigen talenten.

Verantwoording onderzoek

Het onlineonderzoek onder raadsleden is tussen 19 februari en 2 maart uitgevoerd. 914 raadsleden hebben de vragenlijst ingevuld. De verdeling van de respondenten op de kenmerken geslacht, partij en provincie benadert die van de totale populatie goed.

Lees meer over het onderzoek onder raadsleden in Binnenlands Bestuur nr. 6 van deze week (inlog)